جايگاه منابع مستفاد در فهم قرآن از ديدگاه علامه طباطبايي و آيت‌الله جوادي آملي

Position of the Sources Used in Understanding the Quran from the Perspective of AllamahTabatabai and AyatullahJavadiAmuli

در طول 14 قرن، شاهد اختلاف آرا و عمل‌كردها در خصوص نحوه مراجعه به قرآن كريم و استنباط معارف از آن بوده‌ايم، به‌طوري‌كه باعث ايجاد روش‌ها و مناهج متفاوت گشته است. هر چند عوامل متعددي در اين اختلاف نظرات و ديدگاه‌ها نقش داشته است ولي يكي از مهم‌ترين دلايل، عبارت است از تفاوت اعتماد و اعتقاد مفسران به جايگاه منابع و علوم مستفاد در فهم قرآن. در اين نوشتار به بررسي جايگاه منابع دين يعني «عقل» و «نقل» و همچنين نقش «ساير علوم» و تاثير هر كدام در استنباط مفسّر، از ديدگاه علامه طباطبايي و آيت‌الله جوادي آملي كه از رهروان روش تفسيري «قرآن به قرآن» مي‌باشند پرداخته شده است. سعي بر يافتن صراط مستقيم در لابلاي نگاه‌هاي افراطي و تفريطي به منابع تفسير، از اصول اين ديدگاه مي‌باشد كه در آن قرآن به عنوان محور اصلي و ميزان ساير منابع معرفي مي‌گردد. با اينكه مجموع آيات قرآن، در فهم، نقش ويژه‌اي دارد و خود قرآن براي ارايه مقصود خود نياز به هيچ منبع ديگري ندارد، لكن بهره‌گيري از عقل و همچنين روايات به شرط عدم مخالفت با آيات قرآن، در وصول به پيام دين ضروري تلقي شده است. تاكيد ويژه بر رعايت جايگاه هر منبع و مكانيسم مورد نظر در وصول به پيام قرآن و اسلام جزو اساسي‌ترين مسايلي است كه اين ديدگاه مطرح مي‌باشد.

We witness different views and practices concerning the way of referring to the Quran and deriving teachings from it, hence the existence of various methods and approaches. Although different factors have contributed to this diversity, one of the most important reasons is the difference in reliance of commentators on the position of the sources and sciences used in understanding the Quran. The present article studies the position of religious sources i.e. intellect and transmitted sciences as well as the role ofother sciences and the share of each of them in the deductions of the commentators from the perspective of AllamahTabatabai and AyatullahJavadiAmuli , the followers of the exegetical method of the Quran by the Quran. Attempting to find the right choice among the extreme views towards sources of interpretation is one of the principles of this view. According to this view the holy Quran is considered the principal source and the criterion for other sources. Although the whole of Quranic verses have a special role in understanding the Quran, and this book is not in need of any other source in revealing its intents, it is necessary to benefit from intellect and traditions in the process of reaching messages of religion ,on condition that they are not conflicting with Quranic verses . Special emphasis on observing the position of each of these sources and the mechanisms necessary for reaching the messages of the Quran and Islam are among the most essential points regarded in this view.