پتروژنز دايك‌هاي هورنبلنديتي جنوب غرب سلطان‌آباد (شمال‌شرق سبزوار)

Petrogenesis of hornblenditic dykes from southwest Soltan Abad (NE Sabzevar)

مجموعه‌اي از دايك‌هاي بازيك و ندرتاً حدواسط در يكي از توده‌هاي توناليتي جنوب غرب سلطان‌آباد تزريق شده‌اند. در بيشتر نمونه‌ها آمفيبول، سازنده اصلي سنگ است و كاني‌هاي پلاژيوكلاز، اپيدوت و ميكاي سفيد با فراواني مودال متغير مشاهده مي‌شوند. ويژگي‌هاي شيميايي آمفيبول، دلالت بر منشا ماگمايي آن دارد و شاخص‌هاي تركيبي و محاسبات فشارسنجي بيانگر تبلور آن در اعماق زياد است. ويژگي‌هاي زمين‌شيميايي سنگ كل بيشتر نمونه‌ها گوياي تركيب بازالتي با ماهيت تولييتي آن‌هاست. الگوي نمودارهاي عنكبوتي و عناصر نادر خاكي آن‌ها با تمركز آمفيبول و تشكيل در منطقه فرورانش همخواني دارد. بر اساس شواهد صحرايي از جمله رابطه مكاني نزديك دايك‌ها و توده توناليتي ميزبان و فراواني كم آمفيبول در توده‌هاي نفوذي منطقه، متداول بودن هورنبلنديت به‌صورت كومولا در نوارهاي كوهزايي، تعادلات فازي بازالت آب‌دار، منشا ماگمايي آمفيبول و تبلور آن در عمق نسبتاً زياد، شاخص‌هاي شيميايي سنگ كل دايك‌ها (مقادير كم سيليس و تقعر رو به بالاي عناصر نادر خاكي مياني در نمودارهاي عنكبوتي) و همچنين مقادير در خور توجه سيليس و ويژگي‌هاي آداكيتي بسيار شاخص در توناليت ميزبان، موضوع تفريق آمفيبول از يك مذاب آداكيتي حدواسط حاصل از ذوب بخشي صفحه اقيانوسي فرورو و تشكيل كومولاي غني آمفيبول و مذاب فلسيك توناليتي- ترونجميتي، به اثبات رسيده است.

The basic and rarely intermediate dyke swarms have been injected into one of the tonalitic bodies in the southwest of Soltan Abad. Amphibole is the main constituent of the most samples and variable modal abundance of epidote, plagioclase and white mica are observed. Chemical characteristics of amphiboles indicate their magmatic origin and compositional indicators along with barometry calculations point to their crystallization at high depths. Whole rock geochemical characteristics of dykes signifying basaltic composition with tholeiitic affinity. Their spider diagrams and rare earth elements patterns are compatible with amphibole accumulation and their generation in the subduction zone. On the basis of field evidences such as intimate spatial relation between dyke and the host tonalitic-trondhjemitic body and the paucity of amphibole in the intrusion bodies of the study area, the prevalence of hornblendite as cumulate in the orogenic belts and phase equilibria of water-bearing basalts a hypothesis of amphibole fractionation from an intermediate adakitic melt produced by subducted oceanic crust partial melting and the formation of amphibole-riched cumulate and felsic tonalitic-trondhjemitic melt. Magmatic origin of amphibole and its crystallization at relatively high depth, whole rock geochemical characteristics of dykes like low contents of SiO2 and upward convex of middle rare earth elements in the spider diagrams and furthermore according to the considerable contents of SiO2 and very prominent adakitic characteristics of host tonalite also support this phenomenon.