اپيدميولوژي شپش سر و عوامل مؤثر بر آن در دانش‌آموزان مدارس ابتدايي استان مازندران در سال 92-1391

Prevalence pediculosis and associated risk factors in primary-school children of Mazandaran Province, Iran, 2012-2013

سابقه و هدف: پديكلوزيس (Pediculosis) يكی از بيماری‌های انگلی انسان است كه عامل مهمی در سنجش سطح بهداشت جامعه محسوب می‌گردد. مطالعه حاضر جهت بررسی عوامل مؤثر در اپيدميولوژی پديكلوزيس در دانش‌آموزان مدارس ابتدايی شهرستان‌های استان مازندران بر اساس سامانه اطلاعات جغرافيايی در سال 92-1391 صورت گرفت. مواد و روش‌ها: از ميان 45237 دانش‌آموزان شهرستانی كه 14650 نفر در مناطق روستايی و 30587 نفر در مناطق شهری ساكن بودند، 36024 دانش‌آموز دختر و 9213 دانش‌آموز پسر به تفكيك تعداد و جنسيت و پس از دسته‌بندی خوشه‌ای به طريق تصادفی در شهرستان‌های عمده استان مازندران از گلوگاه تا رامسر انتخاب شدند و از نظر آلودگی به شپش (تخم، بالغ) مورد معاينه قرار گرفتند. با استفاده از پرسش‌نامه، اطلاعات دانش‌آموزان تكميل گرديد و نتايج حاصل شده از طريق آزمون آماری 2 مورد بررسی قرار گرفت. در پايان با وارد كردن اطلاعات بيماری موردنظر در جدول اطلاعاتی استان، توزيع فضايی بيماری با استفاده از نرم‌افزار GIS (Geographical information system) ترسيم شد. يافته‌ها: در بين 45237 دانش‌آموز مورد بررسی، 823 فرد آلوده به پديكلوزيس شناسايی شدند. متوسط درصد آلودگی در مناطق شهری استان 4/1 درصد و در مناطق روستايی استان 64/5 درصد بود. بين شيوع پديكلوزيس با برخی متغيرها ارتباط معنی‌داری مشاهده شد. اطلاعات به دست آمده نشان داد كه آلودگی در غرب استان كمتر از نواحی مركزی و شرق استان بود. استنتاج: اين تحقيق نشان داد كه ميزان تحصيلات والدين، داشتن مربی بهداشت و رعايت بهداشت فردی با شيوع پديكولوزيس در جمعيت رابطه معكوس دارد. جهت كنترل و پيشگيری از پديكلوزيس، كوشش در راستای ارتقای سطح آگاهی مردم ضروری می‌باشد.

Background and purpose: Pediculosis is a worldwide public health concern. This descriptive study was performed on primary-school-aged children to determine the prevalence of pediculosis and its risk factors in Mazandaran Province, Iran, on basis of geographic information system (GIS). Materials and methods: A random sampling method was used to select 45237 school-aged children from Sari to Ramsar cities during September 2012 to June 2013. Data were collected from the selected schools by five trained nursing inspectors. A detailed questionnaire was filled for each child prior to hair examination following which examination was carried out to detect head lice as well as eggs/nits. Data were analyzed chi-square test. Finally, the GIS map was obtained in province informational chart. Results: 823 primary-school children (of 45237) were infected with lice in Mazandaran Province. The mean infection prevalence was 1.4% in cities 5.64% in rural area from Sari to Ramsar. There were significant relationships between pediculosis and some factors (P < 0.05). GIS map revealed that the contamination was less in west than in east and central regions. Conclusion: Increasing awareness and training of teachers and parents, as well as improving standards of personal health can significantly reduce the prevalence of pediculosis.