نوآوري‌هاي نسفي در تاويلات آيه نور

Nasafi’s Innovations in the Interpretation of Noor Verse

آيه نور، به دليل ساختار تمثيلي‌اش، همواره يكي از پر رمز و رازترين آيات قرآن شناخته شده است. از اين رو، عرفاي بسياري سعي كرده‌اند، ساختار پيچيده و مفاهيم عميق آن را رمزگشايي كنند. در اين موضوع آثار شيخ عزيزالدين محمّد نسفي، عارف بزرگ قرن هفتم، از برجسته‌ترين متوني است كه مي‌تواند به عنوان منبعي غني و سودمند ما را در به دست آوردن سير تاويلي اين آيه و رمزگشايي‌هاي فلسفي و صوفيانه آن ياري رساند. نسفي به عنوان يك عارف، علاوه بر اينكه خود وارث تفكّر بالنده پيشين است؛ با خلق نگرشي عميق و جديد و نيز نگاهي تازه و بديع به بررسي مفاهيم آيه نور پرداخته است. او در اين راه، سنت فكري قرون گذشته را به تحوّلات گسترده قرن هفتم پيوند مي‌زند. ثمره اين پيوند، شكل‌گيري نگاهي نو، به تمثيلات و ساختار پيچيده آيه نور است. نسفي در اين مقوله هم از روش فلاسفه مشايي در استدلال و تعليل استفاده كرده است و هم از ميراث گران‌بهاي فلاسفه اشراقي در تاويل و تحليل. ضمن آن كه وي در اين راه از دريافت‌هاي عارفانه در تفسير آيه نيز بهره كامل برده است. در اين مقاله كوشش شده علاوه بر تحليل تاويلات نسفي از آيه نور، شباهت‌ها، تفاوت‌ها و نوآوري‌هاي وي در مقايسه با بعضي از حكما و عرفاي صاحب نظر مقدم براو نيز مشخص شود.

Due to its allegorical structure, Noor (light) verse is one of the most mysterious verses of the Quran. Because of this, many mystics have tried to decode its complex structure and deep notions. In this regard, the works of Sheikh Aziz-al-Din Mohammad Nasafi –the great mystic of seventh century- are among the most outstanding texts which can help us in interpreting this verse and offering a philosophical and mystical decoding of it. As a mystic, he not only inherits the past flourishing thought, but also investigates the concepts of this verse with an innovative and profound attitude. In this way, he ties the past intellectual tradition with extensive changes of seventh century. As a result, a novel attitude towards the allegories and intricate structure of Noor verse is formed. To do this, Nasafi used the method of Mashaee philosophers for reasoning as well as the precious heritage of illuminationist philosophers for interpreting. He also used mystical revelations for the interpretation of this verse. Analyzing his interpretations of this verse, this article also tries to elucidate similarities and differences between his innovations and earlier famous mystics and thinkers.