مكانيزم تشكيل، محيط رسوبي و دياژنز آنكوييدهاي سازند جمال (پرمين پسين)در ناحيه بجستان، خراسان رضوي

Mechanism, depositional environment and diagenesis of oncoids on Jamal Formation (Late Permian) in the Bajestan area, Razavi Khorasan

بر اساس مطالعات صحرايي و پتروگرافي سه لايه غني از آنكوييد در سازند جمال كه در شمال بجستان (جنوب غرب استان خراسان رضوي) رخنمون دارد، شناسايي شده است. در اين مطالعه انواع آنكوييدها، ميكروفاسيس و دياژنز لايه‌هاي غني از آنكوييد بررسي شده است. بر اساس شواهد پتروگرافي آنكوييدهاي مورد مطالعه اغلب كروي تا بيضوي با هسته‌هايي از جنس بيوكلاست و اينتراكلاست هستند لامينه‌هاي پوششي آنها از نوع ميكريتي و اسپاريتي هستند كه بطور هم مركز در اطراف هسته‌ها توسعه يافته‌اند. لايه‌هاي غني از آنكوييد سازند جمال متعلق به سه ريز رخساره مادستون- وكستون آنكوييدي با لاميناسيون افقي، پكستون آنكوييدي با لايه‌بندي افقي و گرينستون آنكوييدي با لايه‌بندي مورب هستند كه به ترتيب در سه محيط سابتايدال كم انرژي، لاگون و سدي نهشته شده‌اند. فرآيندهاي دياژنزي كه آنكوييدهاي سازند جمال را تحت تاثير قرار داده‌اند عبارتند از فشردگي، نيومورفيسم، دولوميتي شدن و شكستگي و پر شدگي رگه‌ها كه در سه محيط دياژنتيكي ايوژنز، مزوژنز و تلوژنز رخ داده‌اند. در تشكيل آنكوييدهاي سازند جمال رشد ميكروبي تاثير داشته است بطوري كه اشكال مشبك و نامنظم در اطراف هسته آنكوييدها توسط ميكروسكوپ الكتروني مشاهده مي‌شود كه نشان دهنده نقش فعاليت‌هاي ميكروبي در تشكيل اين آنكوييدها است. در زمان پرمين ايران مركزي در نزديكي خط استوا قرار داشته به طوري كه در چنين شرايط آب و هوايي حاره‌اي و پايين بودن سطح آب درياها در مقياس جهاني شرايط براي تشكيل آنكوييدها مهيا بوده است. زيرا در اين شرايط نرخ رسوب‌گذاري كربنات‌ها پايين بوده است و فعاليت‌هاي ميكروبيالي باعث تشكيل آنكوييدها در اين زمان شده است.

Based on field and petrography studies, three rich oncoid layers are identified in Jamal Formation in north Bajestan section (SW Razavi Khorasan). In this study, oncoid types, microfacies and diagenesis on rich oncoid layers have been investigated. According to petrography studies, these oncoids are spherical or oval with the nuclei of bioclast and intraclast. The cortexes around oncoids of Jamal Formation are micritic and sparitic that have developed around the nuclei as concentric lamina. These rich oncoid layers belong to three facies including oncoidal mudstone-wackestone with parallel lamination, oncoidal packstone with parallel bedding and oncoidal grainstone with cross beds that are deposited in low-energy subtidal, lagoon and bar environments, respectively. Diagenetic processes that affected oncoidal layers are compaction, neomorphism, dolomitization, fracture and vein filling. These processes operated in three diagenetic realms including eogenesis, mesogenesis and telogenesis. In the formation of oncoids in this Formation, microbial growth has been important so that reticulate and irregular shapes observed around the nucleus by SEM that indicates the role of microbial activity in the formation of oncoids. During the Permian time, Central Iran was located near the equator, therefore in such a tropical climatic condition and low sea level on a global scale, conditions are provided for the formation of oncoids. In these conditions, sedimentation rate was low, therefore oncoids formed by microbial activity in this time.