الگوي ساختاري نقض قرارداد روان‌شناختي، تعهد سازماني، ‌ترك خدمت، رضايت شغلي و رفتارهاي انحرافي

The Structural Model of Psychological Contract Violation, Organizational Commitment, Turnover, Job Satisfaction and Deviant Behaviors

اين پژوهش با هدف بررسي الگوي ساختاري روابط بين نقض قرارداد روان‌شناختي با تعهد سازماني، ترك خدمت، رضايت شغلي و رفتارهاي انحرافي اجرا شد. روش پژوهش همبستگي بود و جامعه آماري پژوهش كاركنان يك شركت صنعتي در شيراز بودند كه از ميان آن‌ها 300 نفر از طريق سهل‌الوصول انتخاب شدند. ابزارهاي سنجش، پرسشنامه نقض قرارداد روان‌شناختي (تك‌ليب و همكاران، 2005)، پرسشنامه تعهد سازماني (اسپير و ون‌كاتش، 2002)، پرسشنامه رضايت شغلي (اسپكتور، 1985)، پرسشنامه ترك خدمت (تك‌ليب و همكاران، 2005) و پرسشنامه رفتارهاي انحرافي (بنت و رابينسون، 2000) بود. داده‌ها از طريق ضريب همبستگي پيرسون، الگو سازي معادله ساختاري و تحليل واسطه‌اي تحليل شد. يافته‌ها نشان داد نقض قرارداد روان‌شناختي، 1/7 درصد از واريانس تعهد سازماني، تعهد سازماني و رضايت شغلي، 7/16 درصد از واريانس ترك خدمت، تعهد سازماني، 3/20 درصد از واريانس رضايت شغلي و ترك خدمت نيز 3/4 درصد از واريانس رفتارهاي انحرافي را تبيين مي‌نمايند. تحليل واسطه‌اي نيز نشان داد كه تعهد سازماني متغير واسطه‌اي كامل براي رابطه نقض قرارداد روان‌شناختي با رضايت شغلي و رضايت شغلي نيز متغير واسطه‌اي پاره‌اي براي رابطه بين تعهد سازماني با ترك خدمت است. در پايان، با توجه به محدود بودن تعميم پذيري نتايج اين پژوهش به سازمان‌هاي صنعتي، پيشنهاد مي‌شود كه سازمان‌ها نبايد تعهدات خود نسبت به كاركنان را به‌صورت يك طرفه نقض نمايند.

This research was conducted with the purpose of studying the structural model of the relationships of psychological contract violation with organizational commitment, turnover, job satisfaction and deviant behaviors. Research method was correlation and the statistical population were male employees of an industrial company in Shiraz city, from among which 300 employees were selected using convenience sampling. Assessment instruments consisted of Psychological Contract Violation Questionnaire (Tekleab etal, 2005), Organizational Commitment Questionnaire (Speier & Vankatesh, 2002), Job Satisfaction Questionnaire (Spector, 1985), Turnover Questionnaire (Tekleab etal, 2005) and Deviant Behavior Questionnaire (Bennett & Robinson, 2000). Data was analyzed using Pearson’s correlation coefficient, structure equation modeling (SEM) and mediation analysis. Findings showed that psychological contract violation explained 7.1 percent of organizational commitment variance, organizational commitment and job satisfaction explained 16.7 percent of turnover variance, organizational commitment explained 20.3 percent of job satisfaction variance and turnover explained 4.3 percent of deviant behavior variance. Mediation analysis showed that organizational commitment played the complete mediator variable in the relation of psychological contract violation with job satisfaction and job satisfaction was the partial mediator variable in the relation of organizational commitment with turnover. Finally with regard to the limitation of generalization of current research results it is suggested to industrial organizations that they should not violate their obligations to employees in anyway.