اصطلاحات ديواني دوره مغول بر اساس نسخه خطي «المرشد في الحساب»

Adminstrative Jargon of Mongol based on"Murshed fi Al- Hesāb"

يكي از مهم‌ترين دگرگوني‌هاي به وجود آمده در دوره مغولان به وجود آمدن اصطلاحات و عبارات جديد اداري و ديواني بود، كه نتيجه ادغام تجربيات اداري مغولان، ايرانيان، چينيان و تركان در اين دوره است. اگرچه درباره اصطلاحات ديواني دوره مغول تحقيقات و تتبّعات قابل توجهي به عمل آمده است، امّا با توجه به عدم شناسايي كامل منابع و مراجع تاريخي و ادبي اين دوره، اين پژوهش‌ها نتايج بايسته اي را در بر نداشته و لازم است، كه محدوده تحقيقات را به ديگر متون گسترش داده و با بررسي بيشتر زواياي ناشناخته اين دگرگوني‌ها به خوبي شناسانده شود. در اين راستا و در اين مقاله با بهره گيري از بخش‌هايي از نسخه خطي «المرشد في الحساب»، كه از متون تخصصي تاريخ علم دوره مغول به شمار مي‌رود، در دو بخش به شناسايي اصطلاحات ديواني دوره مغولان و واژه هاي مرتبط با آن پرداخته مي‌شود. در بخش نخست نسخه خطي «المرشد في الحساب» معرفي و در بخش دوّم آن، بخشي از اين نسخه كه مربوط به اصطلاحات ديواني است، بازخواني و شناسايي مي‌شود.

One of the main changes which are happened during the Mongol administrative and bureaucratic correction is new words, Integration of administrative corrections in Mongol era because of combining Persian, Chinese and turkey experiences. Although the Bureaucratic correction on the Court of the Mongol era has been researched and inquired considerably, these studies and researches are not adequate and sufficient, because there is not enough recognition of historical and literary sources of this period. The scope of research is extended to the other texts and more investigations of these unknown aspects of these changes are introduced. In this regard, this paper utilizes parts of manuscripts "Al-Morshed fi al-His?b", which is one of the professional literature on the scope of the Mongol period and it identifies bureaucratic correction and words related to identifying expressions of Mongol era In the first section, the manuscript "Al-Morshed fi al-His?b", is introduced and in the second section of this paper, Some parts of this manuscripts which refers to the bureaucratic correction reviewed and identified.