تـاثير آمـوزش بر نگرش و رفتار زيست‏محيطي آبـزي پروران براي كاهش ميزان آلـودگي پسـاب مزارع پرورش قـزل آلاي رنگين‏كمان

Environmental education effect on fish farmers’ attitude and behavior to decrease rainbow trout farm’s wastewater pollution

پرورش ماهي تاثيرپذيري و تاثيرگذاري زيادي در محيط زيست دارد. هدف اين پژوهش بررسي وضعيت نگرش و رفتار زيست‏محيطي پرورش‏دهندگان قزل‏آلا و تاثير آموزش بر آن است. پژوهش از نوع كاربردي و روش انجام آن نيمه تجربي با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته و بسته آموزش زيست‏محيطي بود. پرسشنامه توسط اساتيد دانشگاه و كارشناسان سازمان شيلات بررسي و روايي آن تاييد گرديد. پايايي پرسشنامه با انجام 15 آزمون، ضريب آلفاي كرونباخ 84/0 را نشان داد. جامعه آماري شامل 150 مزرعه‏دار مالك مزارع تك منظوره با تخليه پساب به آب‏هاي سطحي و نمونه آماري شامل 63 نفر در دو گروه آزمون و شاهد بود. نتايج نشان داد كـه نگرش زيسـت‏محـيطي پرسش‏شوندگان مناسب نيست (حدود 34 درصد پاسخ صحيح) كه اين نگرش‏ها پس از ارايه بسته آموزشي به گروه آزمون به طور معني دار تغيير كرد (p < 0.05). رفتـار زيست‏محيطي پرسش‏شوندگان نيز مناسب نبوده (79 درصد از هيچ روشي تصفيه پساب استفاده نمي‏كنند) ليكن زمينه براي تغيير رفتار در گروه آزمون پس از آموزش ايجاد شده و ايشان براي تصفيه پساب مزارع خود با روش‏هـاي كـم هزينه اعـلام آمادگي كردنـد. همچنين رابطه همبستگـي ميان سن، تحصيلات و سابقه آبزي پروري با نگرش و رفتار (سازگار) زيست‏محيطي مشاهده نشد. نتايج حاصل از اين آزمون نشان داد كه آموزش نقش به سزايي در رفتا زيست‏محيطي مزرعه داران به ويژه براي جلوگيري از ايجاد آلودگي‏هاي ناشي از پساب مزارع دارد.

Aquaculture and environment have considerable interaction impacts on each other. In this study, the effect of education on environmental attitudes and behavior of trout farmers were investigated. The experiment was applicable using a researcher-made questionnaires and environmental training package. The validity of questionnaire was confirmed by the university professors and researchers of Fisheries Organization. Reliability of the Questionnaire with 15 tests showed Cronbachʹs alpha coefficient of 0.84. The statistical population was included 150 farmers with monoculture farms that their farms’ effluent had been discharged to surface water. The sample consisted of 63 persons in two control and experimental groups. The results showed inappropriate attitude of respondents before offering environmental training package (About 34% correct answers), while their acquaintance was significantly changed after presentation of the training package (p < 0.05). Besides, 79% of respondents are not used any wastewater refining methods. However, training package could change behaviors in the experimental group and they announced readiness to wastewater treatment with low-cost procedures. No significant correlation was observed between age, education and aquaculture acquaintance with environmental behavior and attitudes. The results of present study showed that education had an important role in the environmental behavior of coldwater fish farmers, especially to prevent the pollution caused by farms’ waste water.