مدل‌سازي مطلوبيت زيستگاه يوزپلنگ آسيايي در پناهگاه حيات‌وحش دره‌انجير استان يزد

Modeling of Asiatic Cheetah habitat suitability in Dareh-Anjir wildlife refuge

يوزپلنگ آسيايي (Acinonyx jubatus venaticus) از گونه‌هاي به شدت در معرض خطر انقراض است كه جمعيت و دامنه انتشار آن نسبت به گذشته كاهش زيادي داشته است. پناهگاه حيات ‌وحش دره‌انجير يكي از زيستگاه‌هاي شناخته شده فعلي اين گونه است. بنابراين، مطالعه مطلوبيت زيستگاه يوزپلنگ در اين منطقه مي‌تواند ابزار مناسبي براي پيش‌بيني توزيع اين گونه و زيستگاه‌هاي آن در اختيار مديران قرار دهد. به منظور مدل‌سازي مطلوبيت زيستگاه اين گونه با استفاده از نقاط حضور گونه، از روش تحليل عامل آشيان بوم‌شناختي و نرم‌افزار بايومپر بهره‌گيري شد. لايه‌هاي اطلاعاتي تهيه شده به عنوان متغيرهاي موثر بر حضور گونه شامل درصد شيب، طبقات جهت جغرافيايي، ارتفاع از سطح دريا، اشكال توپوگرافي، ميانگين دماي سالانه، پوشش گياهي، منابع آبي، متغيرهاي توسعه انساني (روستاها و جاده‌ها) و تراكم طعمه هستند. نتايج اين بررسي نشان داد كه نزديك به 15% از پناهگاه حيات‌وحش دره‌انجير زيستگاه مطلوبي براي يوزپلنگ است. همچنين براساس نقشه مطلوبيت زيستگاه، يوزپلنگ آسيايي ارتفاع 1800-1200 متر از سطح دريا و شيب 10 تا 30% را ترجيح داده و تراكم طعمه نيز از عوامل موثر بر حضور اين گونه مي‌باشد. ميزان تخصص‌گرايي بالا در مدل نشان دهنده آن است كه اين گونه جانوري به دامنه محدودي از شرايط زيست‌محيطي منطقه وابسته بوده و در استفاده از زيستگاه تخصصي عمل مي‌كند.

Cheetah (Acinonyx jubatus venaticus) is a threatened species that it’s population and distribution have decreased during last decades. Dareh-Anjir wildlife refuge is one of the known habitats of the species, therefore, studying on cheetah habitat suitability in this area can provide proper to predict distribution and habitats of the species. Ecological Niche Factor Analysis (ENFA) method and Biomapper software for habitat suitability modeling of this species by using presence point of the species were used.Data layers were provided as variables affect on presence of the species including slope, aspect, elevation, landforms, mean annual temperature, vegetation, water resources, development variables (such as villages and roads) and prey density. Results showed that 15 percent of the habitats of the wildlife refuge were suitable for cheetah. Based on habitat suitability layer cheetah prefer elevation ranged from 1200 to1800 meters above sea level and slope ranged from 10 to 30 percent. Prey density is one of the affected agents on presence of the species. High specialization in the model shows that cheetah depends on restricted range of environmental condition and has specialized act in its habitat.