اثر خاك‌ورزي حفاظتي بر حفظ رطوبت خاك و عملكرد آفتابگردان روغني در شرايط ديم

Effect of Conservation Tillage on Soil Moisture Conservation and Sunflower Yield under Rain-fed Conditions

به منظور بررسي اثر خاك‌ورزي حفاظتي بر حفظ رطوبت خاك و عملكرد آفتابگردان در منطقه ديم كالپوش شاهرود آزمايشي بر اساس طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با پنج تيمار در چهار تكرار در تناوب آفتابگردان- گندم-آيش-آفتابگردان اجرا شد. تيمارهاي خاك‌ورزي شامل شخم با گاوآهن قلمي در بهار، شخم با گاوآهن برگرداندار،كم خاك‌ورزي با ديسك در بهار، شخم با گاوآهن بشقابي و شخم با گاوآهن قلمي در پاييز بودند. تجزيه واريانس مركب داده‌ها نشان داد كه از نظر رطوبت خاك در عمق 20-5 سانتي‌متري خاك و عملكرد آفتابگردان، بين تيمارها اختلاف معني‌دار (در سطح 5درصد) وجود داشت. گاوآهن قلمي و برگرداندار به ترتيب بيشترين و كمترين مقدار رطوبت وزني و عملكرد را داشتند.از نظر شاخص برگرداني خاك بين تيمارهاي مختلف اختلاف معني‌دار (در سطح 1درصد) وجود داشت، تيمار گاوآهن برگرداندار و قلمي به ترتيب بيشترين و كمترين مقدار برگرداني خاك را دارا بودند. بين تيمارهاي مختلف از نظر كربن آلي خاك در عمق 15-0 سانتي‌متري خاك اختلاف معني‌دار وجود نداشت. نتايج نشان مي دهد كه مقدار كربن آلي در تيمارهاي كم‌خاك‌ورزي نسبت به گاوآهن برگرداندار و بشقابي بيشتر بود. بنابراين مي‌توان نتيجه گرفت كه كم‌خاك‌ورزي (به دليل عدم برگرداني بقايا و حفظ آن در لايه سطحي خاك) موجب بهبود مواد آلي خاك، حفظ رطوبت خاك و افزايش عملكرد آفتابگردان مي‌شود. بنابراين شخم با گاوآهن قلمي مي تواند به عنوان جايگزيني مناسب براي گاوآهن برگرداندار توصيه ‌شود.

In order to study the effect of conservation tillage on soil moisture conservation and sunflower performance at Shahrood area, along term experiments were carried out during four years in sunflower-wheat rotations.The experimental design was Randomize Complete Block design (RCBD) with four replications and five treatments. The treatments were chisel plowing in spring, moldboard plowing, reduced tillage with disk harrow, disk plowing and chisel plowing in autumn. Combined analysis of data showed that the effect of treatment were significant on crop yield and soil moisture content (at 5-20 cm depth) (P < 5%). Maximum and minimum of soil moisture content and yield were obtained by chisel and moldboard plough, respectively. Soil inversion index difference was significant among the treatments (P < 1%). Maximum and minimum of soil inversion index was related to moldboard and chisel plough, respectively. Soil organic carbon content difference wasn’t significant among the treatments (P < 5%), but values for chisel and disk harrow were higher than those moldboard and disk plough. It is concluded that reduced tillage causes an improvement on soil organic content, soil water conservation and yield. Therefore, chisel plough is recommended as a best alternative for moldboard plough.