تاثيرپذيري برخي شاخص هاي اكوفيزيولوژيك خاك از تغيير كاربري اراضي در جلگه سلدوز ( نقده - آذربايجان غربي)

Impressionability of Some Soil Ecophysilogical Indices by land Use Changes in Suldoz Plain (Naqadeh, West Azarbaijan)

شاخص‌هاي اكوفيزيولوژيك خاك بسيار حساس بوده و از طريق آن ها مي‌توان به ميزان و نوع تغييرات در اكوسيستم خاك پي برد. اين مطالعه به صورت فاكتوريل و در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با دو فاكتور كاربري اراضي در سه سطح (مرتع، باغ سيب و زراعت) و عمق خاك در دو سطح (30-0 و 60-30 سانتي متر) و با پنج تكرار در منطقه ميرآباد جلگه سلدوز نقده واقع در استان آذربايجان‌غربي در پهنه اي به مساحت 200 هكتار انجام گرديد. شاخص‌هاي اكوفيزيولوژيك خاك شامل تنفس پايه، تنفس ناشي از بستره، كربن بيوماس ميكروبي، نيتروژن بيوماس ميكروبي، فسفر بيوماس ميكروبي، كربو‌هيدرات ها، سهم متابوليك، سهم ميكروبي و شاخص‌هاي شيميايي شامل كربن آلي، pH، EC، درصد كربنات كلسيم معادل و شاخص‌هاي‌ فيزيكي شامل بافت خاك و درصد خاكدانه‌هاي پايدار در آب اندازه‌گيري شدند. نتايج نشان داد كه شاخص‌هاي اكوفيزيولوژيك خاك در كاربري‌هاي زراعت و باغ سيب نسبت به مرتع دست نخورده (شاهد) كاهش معني‌داري دارند. كاهش تنفس پايه در كاربري باغ سيب و زراعت نسبت به كاربري مرتع در عمق 30 – 0 به ترتيب 29/49، 97/43 درصد و در عمق 60 – 30 به ترتيب 1/67، 79/65 درصد بود. كاهش معني دار تنفس پايه با افزايش عمق خاك به ترتيب در كاربري هاي مرتع، باغ سيب و زراعت 79/54، 98/49، 95/52 درصد به دست آمد. نتيجه اين تحقيق نشان داد كه كيفيت و سلامت خاك در اثر تغيير كاربري از مرتع به زراعت و باغ سيب طي 50 سال اخير در منطقه مورد مطالعه كاهش معني داري پيدا كرده است.

Soil ecophysilogical indices are very sensitive to changes in the soil ecosystem. This study was accomplished as factorial on the basis of randomized complete block design with two treatments containing land use and soil depth and five repetitions in an area of about 200 ha which has located in Mirabad region, Suldoz plain (west Azerbaijan, Iran). Three types of land use (pasture, cultivation and apple orchards), and two vertical soil depths (0-30 cm and 30-60 cm) were considered in this experiment. Soil basal and substrate induced respirations (BR and SIR), microbial biomass carbon (MBC), microbial biomass nitrogen (MBN), microbial biomass phosphorus (MBP), soil carbohydrates (SC) were measured as biological indices. Metabolic and microbial quotients (qCO2 and qmic ) were determined as ecophysiological parameters. Some important soil physical and chemical properties such as organic carbon, pH, EC, carbonate calcium equivalent (CCE), soil texture and water aggregate stability (WAS) were also determined. Soil quality and health indices were significantly decreased in apple orchard and crop production fields compared to the intact grassland. Decline in BR in orchards and crop fields at 0-30 cm depth were 49.29% and 43.97%, and at 30-60 were 67.10% and 65.79%, respectively. The decrease in BR by increasing of soil depth in grassland, orchard and crop field were 54.79%, 49.98% and 52.95%, respectively. Soil quality and health indices were significantly decreased in apple orchard and crop production fields compared to the intact grassland.