ملايكه مهيّمه در متون ديني، عرفاني و حكمي

Ecstatic Angels in Religious, Gnostic and Philosophical Texts

متون وحياني و آموزه‌هاي معرفتي شريعت مي‌تواند ماده اوليه تامل دانشمندان و انگيزه الهام‌بخش آن‌ها در علوم مختلف باشد. اين اشارات معارفي گاه در جهت‌دهي انديشه‌ها به سوي واقعيت بسيار مفيد و راه‌گشا بوده و بارور شدن آن‌ها بركات و ثمرات ارزشمندي به همراه آورده است. شرط ورود و پذيرش موضوع در يك دستگاه فكري آن است كه بتواند آن را بر اساس مباني و اصول خود تبيين هستي‌شناسي و معرفت‌شناسي نموده و توضيحي منطقي و هماهنگ با ساير اصول خود از آن ارايه دهد. در اين صورت است كه معارف و مفاهيم ديني به نحو منسجم سازماندهي مي‌شوند و تبيين وجودي و معرفتي آن‌ها امري مبارك و ارزشمند است. ارواح و ملايكه مهيمه يكي از اين موضوعات است كه اول در روايات مطرح شده است، آنگاه عرفا آن را پذيرفته، ماهيت و مرتبه آن را تبيين نموده‌اند و به تبع عرفا، ملاصدرا آن را در نظام فكري حكمت متعاليه مطرح كرده است. در اين مقاله با روش توصيفي تحليلي، ضمن مطالعه تطبيقي ملايكه مهيمه در روايات، عرفان و حكمت متعاليه و ارايه وجه جمعي مناسب، نوع برخورد حكمت متعاليه با مهيمين را تبيين و نقد نموده و نشان داده‌ايم كه اگرچه ملاصدرا ملايكه مهيمه را در حكمت متعاليه مطرح كرده است، برخورد او استطرادي بوده و تبيين وجودشناسانه مناسبي از آن بر اساس مباني فلسفي خود انجام نداده است.

Revealed texts and epistemic teachings of Shariah can be as the raw material of thinking for intellectuals and as an inspirational motivation for them in different sciences. These teachings remarks have been much beneficial in directing thought to the reality and their fertility has brought together useful blessings and fruits. The condition of entrance and acceptance of a subject in an intellectual system is that it can explain it ontologically and epistemologically on its principles and foundations and give a logical explanation for it and consistent with its other principles. It is in this case that the religious teachings and concepts be organized in a coherent way and their existential and cognitive explanation is valuable and auspicious. Ecstatic spirits and angels is one of these issues that has been first propounded in traditions and then accepted by Gnostics and explained its essence and degree by them. Following them, Mula Sadra has propounded it in the intellectual system of transcendental philosophy. Comparative studying about ecstatic angels in tradition, Gnosticism and transcendent philosophy and giving an appropriate summing up, we have explained and criticized the way of dealing of transcendent philosophy with the ecstatic angels in this paper in a descriptive-analytic way and we have shown that even though Mulla Sadra has not propounded the ecstatic angels in transcendent philosophy, his dealing with this issue is digressive and has not given for it an appropriate ontological explanation on his philosophical foundation. Key words: Ecstatic spirits, Ecstatic angels, Transcendent philosophy, Gnosticism, Philosophy.