سطوح تعليق و تثبيت معناي نظربازي در نگاه عارفانه غزل سعدي

Levels of Suspense, and Fixation of the Concept of Eye-flirting in Sa’di’s Mysticism

نظربازي در غزليات سعدي نه‏تنها از منظر بسامد چشمگير، كه از نظر شيوه‏هاي اظهار هم متنوع‏ است. تحقيقات پيشين عمدتاً با رويكردي محتوامحور و نگاهي عرفاني، به تبيين نظربازي پرداخته‌‏اند، اما لذت قرايت متنِ دربرگيرنده مفهوم نظربازي و نيز درك معنا يا معاني آن، در گرو كشف شيوه بيان راوي است. اين نوشتار درصدد است تا نشان دهد كه راوي غزليات سعدي چگونه با ايجاد تصور تابوشكني به مثابه نوعي تعليق، ابتدا مخاطب را دچار نوعي پرسه كرده، سپس به معناي دلخواه خود مي‌رساند. نتيجه حاكي است كه راوي غزل براي طرح معنايي فلسفي يا عرفاني درباب كنش نظربازي، با درجاتي از تعليق در سه لايه از بافت كلامي- بيت، غزل و كل غزليات- سه سطح روايت مي سازد ‏كه مخاطب در هريك از اين سطوح، ظاهراً با شكلي از تابوشكني روبه‏رو مي‏شود. اما تنش به‌‏وجودآمده در هر سطح با توجه به بافت كلامي سطح بالا و يا در قياس با هم، فروكش كرده، تصور تابوشكني منتفي مي شود. درنهايت مخاطب به سوي معنايي واحد يا غالب - اعم از فلسفي يا عرفاني- سوق داده مي شود.

Eye-flirting in Ghazali?t of Sa’di has always been a matter of research because, compared to other Persian literary texts, Ghazali?t is more prolific concerning the concept of eye-flirting. Nevertheless, most of these researches have been content-based and mystical. The present article, by adopting a narrative point of view, does its best to show how Ghazali?t, through breaking the taboos, creates a suspense in which the reader finds the occasion to pose new questions that pave the way for the narrator to attain his goals. This is a method of narration in which the narrator at the three levels of line , Ghazal and Ghazali?t, shapes different degrees of suspense that move towards different forms of taboo-breaking, but the tensions coming out of these suspenses, will decrease due to their interrelations, and consequently eliminates the perception of breaking taboos. The reader, in this way, will be finally directed towards one and the same philosophical or mystical meaning.