راهبرد كلان آمريكا و چرخش سياست خارجي تركيه در خاورميانه

American Grand Strategy and Rotation of Turkey’s Foreign Policy in Middle East

سياست خارجي تركيه پس از روي كار آمدن اسلام گرايان در سال 2002، مباحث مختلفي را در محافل دانشگاهي و سياسي ايجاد كرده است. فعال شدن تركيه در خاورميانه در سال هاي اخير باعث شده برخي از تحليل گران، چرخش در نگرش تركيه در مورد موضوعات منطقه را ناشي از گرايشات تاريخي و مذهبي حزبِ حاكم عدالت و توسعه و رويگرداني اين حزب از گفتمان ملي گرا و غرب گراي كماليسم ارزيابي و برخي ديگر از تحليل گران نيز، آن را ناشي از ملاحظات امنيتي تركيه در سال هاي پس از پس از حمله آمريكا به عراق تلقي كنند. سوال اصلي مقاله حاضر اين است كه مهمترين عامل چرخش سياست خارجي تركيه در خاورميانه پس از روي كار آمدن حزب عدالت و توسعه چيست؟ در پاسخ به اين سوال، نويسندگان مقاله، ضمن بررسي ديدگاه هاي مختلف درباره سياست خارجي جديد تركيه، راهبرد كلان آمريكا پس از يازده سپتامبر در منطقه را به عنوان عاملي تعيين كننده در اين تغيير نگرش، ارزيابي مي كنند. به نظر مي رسد تركيه پس از حملات يازده سپتامبر با آگاهي از روند تغييرات ساختاري در محيط ژيواستراتژيك خاورميانه تلاش كرده است تا از طريق همراهي با راهبرد كلان ايالات متحده آمريكا، به عنوان اصلي ترين كنشگر فرامنطقه اي، در نظم نوين خاورميانه جايگاه مناسبي به‌دست آورد.

Turkeyʹs foreign policy, after Islamists’ coming over in 2002, has created several discussions in academic and political circles. Turkey’s active policy in Middle East in recent years caused some analysts evaluate this Turkey’s attitude change on regional issues as due to Justice and Development Party’s historical and religious tendencies and its evading from Kemalism west-oriented nationalistic discourse and others argue these changes as due to Turkey’s security considerations after America’s invasion to Iraq. The main question in this study is that what is the most important factor in Turkey’s foreign policy change after Justice and Development Party’ coming over? In response to this question, authors of this paper review different views about Turkeyʹs new foreign policy and as well evaluate Americaʹs Grand Strategy for Middle East after September 11 as the decisive factor in this attitude change. It seems after September 11, with knowledge of constructive changes in geo-strategic space of Middle East, Turkey has tried,through accompaning with America’s grand stategy, to get an appropriate position as the main supraregional actor in Middle East’s new order.