بررسي مقدماتي عملكرد و اجزا عملكرد تعدادي از اكوتيپ‌هاي كنجد (Sesamum indicum L.) رايج در استان خراسان

Preliminary Evaluation of Yield and Yield Components of Some Khorasanian Sesame Ecotypes (Sesamum indicum L.)

در اغلب مناطق خراسان از اكوتيپ‌هاي كنجد براي كاشت استفاده مي‌شود ولي در خصوص عملكرد و اجزا آنها اطلاعات اندكي در دسترس مي‌باشد. لذا به منظور ارزيابي عملكرد و اجزاي عملكرد 14 اكوتيپ كنجد به نام‌هاي 1MSC، 2MSC، 3MSC، 4MSC، 5MSC، 6MSC، 7MSC، 8MSC، 9MSC، 10MSC، 11MSC، 12MSC، 13MSC، 14MSC آزمايشي در بهار سال 1388 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي در سه تكرار انجام شد. نتايج نشان داد كه تفاوت اكوتيپ ها از نظر عملكرد و اجزاي عملكرد (تعداد كپسول در بوته، تعداد دانه در كپسول و وزن هزار دانه) معني دار (05/0?p) بود. بيشترين عملكرد را اكوتيپ‌هاي 9 MSC و 10MSC (به ترتيب به ميزان 1520 و 1450 كيلوگرم در هكتار) داشتند و كمترين آن مربوط به اكوتيپ‌هاي 6MSC و 8MSC (به ميزان 490 و 420 كيلوگرم در هكتار) بود. بيشترين تعداد كپسول در بوته و دانه در كپسول نيز به ترتيب در اكوتيپ 2MSC و 9MSC مشاهده شد. عملكرد دانه بيشترين همبستگي مثبت و معني دار را با عملكرد بيولوژيك (**75/0 = r) داشت و پس از آن شاخص برداشت (**41/0 = r) و تعداد كپسول در بوته (*28/0 = r) با عملكرد دانه همبستگي بالايي داشتند. نتايج نشان داد كه عملكرد دانه در 50 درصد اكوتيپ‌هاي مورد مطالعه پيش از يك تن در هكتار است و لذا انجام مطالعات تكميلي در خصوص انتخاب ارقام پر محصول از بين آنها مفيد خواهد بود.

In most region of Khorasan, sesame ecotypes have been planted for many years, but there is little information about seed yield and yield components of them. Therefore a field experimental was conducted to investigation of yield parameters of 14 sesame ecotypes (MSC1, MSC2, MSC3, MSC4, MSC5, MSC6, MSC7, MSC8, MSC9, MSC10, MSC11, MSC12, MSC13 and MSC14) in randomized complete block design with three replications at experimental station, Collage of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad during 2009. Results showed that there were significant difference (P < 0.05) between sesame ecotypes for yield and yield components (capsule per plant, seed per capsule and 1000 seed weight). MSC9 and MSC10 had the highest yield (1520 and 1450 kg ha-1, respectively), and the lowest yield was observed in MSC6 and MSC8 (490 and 420 kg ha-1, respectively). The highest number of capsules per plant and seed per capsule were obtain from MSC2 and MSC9 ecotypes. There were significant and positive correlation between seed yield and biological yield (r= 0.75**), harvest index (r=0.41**) and number of capsules per plant (r=0.28*). Seed yield of 50 percent sesame ecotypes were more than 1000 kg ha-1, so complementary studies for selection of high yielding sesame is useful.