اثر شوري و روش كاشت بر عملكرد، اجزاي عملكرد و درصد روغن دانه دو رقم گلرنگ (Carthamustinctorius L.) بهاره

Effect of Salinity and Sowing Method on Yield, Yield Component and Oil Content of Two Cultivars of Spring Safflower (Carthamus tinctorius L.)

به منظور مطالعه اثرات تنش شوري و روش كاشت بر عملكرد، اجزاي عملكرد و درصد روغن دو رقم گلرنگ بهاره، آزمايشي در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه شيراز به صورت كرت هاي دو بار خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد. فاكتور اصلي شامل 2 رقم گلرنگ (اصفهان 14 و گلدشت)، فاكتور فرعي شامل 4 سطح شوري آب آبياري (4/0، 9/5، 3/7و 1/9 دسي زيمنس بر متر) و فاكتور فرعي شامل 2 روش كاشت (درون جوي و روي پشته) بود. نتايج نشان داد كه با افزايش شوري عملكرد دانه و اجزاي آن (تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، وزن طبق در بوته و وزن هزار دانه) بطور معني داري كاهش يافت. بيشينه عملكرد دانه (43/2265 كيلوگرم در هكتار) در سطح 4/0 دسي زيمنس بر متر و كمينه آن (19/1559 كيلوگرم در هكتار) در سطح شوري 1/9 دسي زيمنس بر متر بدست آمد. رقم اصفهان 14 در مقايسه با رقم گلدشت به شوري متحمل تر بود و در همه سطوح داراي عملكرد دانه بيشتري بود. با افزايش شوري درصد روغن هر دو رقم كاهش يافت اما اين كاهش در رقم اصفهان 14 به ميزان 7/22 درصد كمتر از رقم گلدشت بود. عملكرد دانه در روش كاشت درون جوي به ميزان 7/4 درصد بيشتر از روش كاشت روي پشته بود. به نظر مي رسد دستكاري در روش كاشت و انتخاب رقم مناسب دو عاملي هستند كه مي توانند اثر منفي شوري را بر كاهش عملكرد دانه تعديل نمايند.

In order to study the effects of salinity stress and sowing method on yield, yield component and oil percentage in two spring safflower a field experiment was conducted at Research Station of College of Agriculture, Shiraz University. The experimental design was a split split plot based on Randomized Complete Block with three replications. Treatment were two cultivars (Goldasht and Isfahan 14) as main plot and four salinity levels (.4, 5.9, 7.3 and 9.1 dS m-1) as sub plot and two sowing method (furrow and ridges) as sub-sub plot. Results showed that with increasing salinity seed yield and its component (capitula number per plant, seed number per capitula, capitula weight per plant and 1000-seed weight) were significantly decreased. The highest seed yield (2265.43 Kg ha-1) obtained at .4 dS m-1 level and the lowest seed yield (1559.19 Kg ha-1) achieved at 9.1dSm-1 salinity level. The cultivar Isfahan 14 as compared with Goldasht cultivar was found more salt tolerant and in all of levels of salinity has higher seed yield. With increasing salinity, oil percentage of two cultivars decreased but this reduction in Isfahan 14 by (22.7 percent) lower than Goldasht cultivar. Seed yield in furrow sowing was higher by (4.7 percent) than ridge sowing. It seems that the modification of sowing method and selection cultivar are two agents that can be used as a way of alleviating the adverse effect of salinity on growth and yield.