نقد مبناي اعتبار اشتراك افق در اثبات آغاز ماه قمري

Criticism of Opinion of Consideration of Commonness of Horizon in Proving Commencement of Lunar Month

يكي از راه‌هاي اثبات آغاز ماه قمري بر طبق روايات اسلامي، بيّنه بر رويت هلال است. در اين باره بحث مي‌شود كه اگر شاهد يا شاهداني عادل، در منطقه‌اي هلال را رويت نمودند، شهادت ايشان بر رويت، براي ساير مكلّفين، آيا در همه ‌جاي زمين قابل تمسّك است يا در بخشي از آن؟ منطوق روايات باب صوم، فاقد هرگونه قيد مكاني براي حجيت بيّنه بر رويت هلال بوده و اطلاق لفظي آن‌ها ثابت است. هرچند كه به دليل كرويت زمين، اطلاق مقامي اين روايات منعقد نمي‌باشد و نمي‌توان پذيرفت كه ماه قمري بصورت همزمان در كلّ زمين آغاز‌شود. به همين دليل، بايد ملاكي براي تقسيم بلاد در اثبات حلول ماه نو از ميان روايات استخراج نمود. مشهور فقهاي اماميه معتقدند كه اگر بين محلّ رويت و محلّ شهادت، اشتراك يا تقارب افق وجود داشته‌ باشد، مي‌توان به متعلّق بيّنه اخذ كرد و در غير اين صورت، رويت شاهدان كفايت نمي‌كند. عمده دليلي هم كه بر اثبات اين ادّعا مي‌آورند انصراف روايات است. امّا حق اين است كه اين انصراف ثابت نيست و اين مدّعا، به دليل عدم داشتن پشتوانه روايي و هچنين عدم دقّت و ضابطه‌مندي تعريف قرب و بُعد در فتاواي ايشان، قابل قبول نمي‌باشد. لذا بايد به دنبال ملاك و ضابطه‌ي ديگري براي اين تقسيم بود

According to Islamic hadiths, one way of proving commencement of lunar month is testimonial evidence (bayyina). It should be discussed in this connection that if some righteous-trustworthy evidence saw the moon in one region, to what spatial extent would their testimony be acceptable? Is it the whole earth or some part of it? Mantuq of hadiths on fasting are restricted by no spatial condition of authority of testimonial evidence of observing moon; that is why they are lexically absolute-although they have no absoluteness of the position in this connection due to sphericity of the earth and it cannot be accepted that lunar month could commence simultaneously in the whole world. That is why one should look for some criteria among hadiths for division of regions in proving the new moon. Shi‘a jurists mostly hold that one can take testimony of the testimonial evidence if the horizon is the same or it is close to where the moon is observed; otherwise, observation of eye witness would not be sufficient. Their chief reason for their claim is diversion (insiraf) of hadiths. The truth, however, is that such diversion is not realized and therefore that claim is not acceptable, because of lack of traditional support as well as not presenting any precise criteria for closeness and farness in their verdicts. That is why one should look for another criterion for such division.