بازنگاهي به پسوند –گري با نگاهي به داده هايي از آذربايجاني

A new look at the suffix -gari with a look at some Azerbaijani data

مقاله حاضر محصول مطالعه اي همزماني-درزماني پيرامون رخدادي واج واژي، پيدايش پسوند -گري در فارسي با نگاهي به داده هايي از (تركي)آذربايجاني (ايران) است. در اين مقاله، به خلاف پژوهش هاي پيشين، كلمات مختوم به -گري به سه گروه تقسيم مي شوند، پايگاني ها نظير زرگري، ناپايگاني هاي بازتحليل شده همچون قاضيگري و ناپايگاني هاي اشتقاقي مانند مذهب گري و مربي گري. بخش نخست مقاله به مقدمه و بخش دوم به مرور و نقد مطالعاتي كه پيشتر حول پسوند -گري انجام شده است، اختصاص دارد. در بخش سوم، پس از نگاهي به پيشينه اين پسوند در دو دوره باستان و ميانه زبان فارسي، فرض مقاله مطرح و شواهدي در اثبات آن از جمله از آذربايجاني به -دست داده مي شود. در ادامه همين بخش، مشخصات هريك از سه گروه كلمات گري دار فوق الذكر برشمرده، مثالهايي از متون نظم و نثر كهن(از قرن چهارم به اين سو) براي هر يك ارايه و چگونگي شكل گيري پسوند -گري نمايش داده مي شود. بخش چهارم شامل نتيجه گيري و پيشنهاددهي براي مطالعات آتي مي باشد.

This paper is a diachronic, synchronic and contact study of Persian suffix -gari with a look at some Azerbaijani data. Contrary to the earlier studies, I divide action nouns (ANs) suffixed with –gari into three major groups: Hierarchical ANs,(zargari),Reanalyzed non-hierarchical ANs(qazigari) & Derivational non-hierarchical ANs(mazhabgari,morabbigari). In the first section of the paper I give a brief introduction of the study then in the second section review the works done earlier. In section three after taking a look at the background of –gari in Old & Middle Persian I present the hypothesis and try to prove it giving evidences from Persian and a typologically far different language, Azerbaijani. I continue with counting the characteristics of the three major groups of the words mentioned above and giving examples from literary works of 4th century on I show how –gari have developed in Persian history. The last section concludes the paper.