مقايسه توانايي تغليظ فلزات سنگين در پوشش گياهي منطقه اطراف صنايع فولادسازي در جاده بندر امام-ماهشهر، اهواز

Comparison of potentiality of heavy metals accumulation

گياهان به علت استفاده از آب، خاك و هوا، در تغيير شرايط بوم‌شناختي مشاركت مهمي دارند و مي‌توان از آنها براي پاكسازي بوم نظام‌هاي آلوده به انواع آلاينده‌ها نظير فلزات سنگين استفاده نمود. در اين مطالعه، ميزان تجمع فلزات سنگين Ni، Mn، Zn، Fe و Pb در خاك و پوشش گياهي اطراف مناطق صنايع توليد فولاد در جنوب شرق شهر اهواز واقع در جاده بندر امام- ماهشهر بررسي شد. نتايج اين مطالعه ميانگين غلظت فلزات به صورت قابل تبادل در نمونه‌هاي خاكي مناطق بررسي شده را به صورت Fe > Mn > Zn > Ni ميلي‌گرم بر كيلو‌گرم نشان داد. بيشينه ميزان تجمع Fe در پوشش گياهي در بخش هوايي گياه علفي Taraxacum kotschyi و در تيپ درختي Conocarpus erectus با مقادير 891 و 30/860، Zn و Mn در بخش هوايي گياه علفي T. kotschyi با مقادير 63/108 و 90/93 و بيشترين مقدار Ni در تيپ درختي Eucalyptus camaldulensis 86/10 ميلي‌گرم بر كيلوگرم وزن خشك اندازه‌گيري شد. مقدار Pb در خاك و پوشش گياهي قابل تعيين نبود. نتايج حاصل از محاسبه عامل تغليظ زيستي و عامل انتقال مبين آن است كه در بيشتر موارد و براي بيشتر فلزات مطالعه شده اين شاخص‌ها بالاتر از يك است. بر اساس اين مطالعه، غلظت فلزات در پوشش گياهي منطقه از حد آستانه تعريف شده براي گياهان بيش تجمع‌دهنده كمتر است، با اين حال تصور مي‌شود كه گونه‌هاي گياهي انتخاب شده توانايي تجمع و انباشت فلزات مطالعه شده را در بخش هوايي خود دارند.

Plants use of water, air and soil plays an important role in changing ecological conditions. Therefore, the plants could be used to purity ecosystems from various pollutions such as heavy metal. In this study, heavy metals concentration such as, Ni, Mn, Zn, Fe and Pb in the plants and soils surrounding steel production industries in east west of Ahwaz city in the Mahshahr-Bandar Imam road was investigated. The results indicated that average bioavailable metal concentration in soil samples changes as Fe > Mn > Zn > Ni > Pb (mg.kg-1). The maximum value of Fe was measured in the shoot of Taraxacum kotschyi (891 mg.kg-1 DW) as a herb and Conocarpus erectus (860.63 mg.kg-1 DW) as a tree, Zn and Mn maximum was assayed in the shoot of T. kotschyi with 108.63 and 93.90 mg.kg-1 DW, respectively. Also, the maximum concentration of Ni was measured in tree type of Eucalyptus camaldulensis with 10.86 mg.kg-1 DW value. The Pb concentration was not determinable in plant and soil samples. The results of bioconcentration factor and translocation factor indicated that these factors were higher than 1 in most of the cases. Based on the study, it seemed that mentioned metal concentration in plants was lower than defined as threshold in a hyperaccumulator plant. However, it could be assumed that selected plants would be able to accumulate metal in shoot.