بررسي صفات تشريحي برگ پسته وحشي (Pistacia atlantica var kurdica)

Leaf anatomical investigation of Pistacia atlantica var kurdica

پسته وحشي از درختان مناطق نيمه‌خشك ايران محسوب مي‌شود كه از نظر مسايل زيست‌محيطي و اقتصادي-‌اجتماعي اهميّت ويژه‌اي دارد. اين گونه به خوبي مطالعه تشريحي نشده است و در برخي حالات تشخيص آن از ساير واريته‌هاي گروه Butmela مشكل است. هدف از پژوهش حاضر، بررسي تنوع بر اساس برخي از صفات تشريحي برگ نظير اندازه دستجات آوندي بود. به اين منظور، برگ‌هاي جمع‌آوري شده‌ از سه جمعيت به مدت يك ماه در اتانول 70 درصد قرار گرفت سپس، از هر نمونه برش عرضي تهيه شد. بر اساس نتايج به دست آمده برگ‌هاي اين گونه دو رويه بوده، برگ‌ها در هر دو سطح در محل رگبرگ اصلي داراي كُرك‌هاي كوتاه (از نوع پوششي و غده‌اي) هستند. ضخامت دسته آوند مركزي، ضخامت برگ و طول دسته آوند مركزي به ترتيب بيشترين نقش را در گروه‌بندي دارند. همچنين، در اين بررسي بين دو جنس نر و ماده در رابطه با صفات تشريحي برگ اختلافي مشاهده نشد. نتايج به دست آمده از بررسي‌هاي تشريحي در اين مطالعه مي‌تواند در مطالعات تاكسونومي اين گونه به كار رود.

Wild pistachio is one of the tree species in semi-arid areas in Iran that has important environmental and economical- social impacts. This species has not been studied well anatomically and in some cases, distinguishing it from other varieties of Butmela is difficult. The aim of this research was to investigate the diversity of this species based on some anatomical leaf traits such as vascular tissue. For this reason leaves were collected from tree populations and they were kept in ethanol (70 %) for one month, then cross sections were prepared from each sample. Based on the results, the leaves of Pistacia atlantica were bifacial and they had short trichomes (glandular and covering) in both adaxial and abaxial surfaces. Thickness of central vascular tissue, thickness of leaf and length of central vascular tissue had the most important roles in grouping, respectively. Also, no differences were found between male and female trees for anatomical traits. The results from this study could be used in the taxonomy of this species. For example, the form of central vascular tissue in this species was generally oval.