پتروگرافي و ژيوشيمي تراورتنهاي كواترنري در برشهايي از شمال و غرب ايران

Petrography and Geochemistry of Quaternary travertines in some sections from N and W Iran

با وجود اين كه بيشتر نهشته هاي كواترنري شامل رسوبات آبرفتي است، قسمت مهمي از اين نهشته‌ها به وي‍ژه در مناطق فعال تكتونيكي از توفا و تراورتن تشكيل شده است. در اين پژوهش، تراورتنهاي هفت برش واقع در سه استان هم جوار قزوين، همدان، كردستان و دو پهنه ايران مركزي و سنندج ـ سيرجان مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. مطالعات پتروگرافي وجود لاميناسيون و تخلخل (5-10درصد ) در مقياس ميكروسكپي و ماكروسكپي را نشان مي‌دهند. سنگهاي مطالعه شده اغلب بايواسپارايت هستند و بقاياي جلبكها و گياهان در برخي برشها وجود دارد. تصاوير ميكروسكپ الكتروني نمايانگر بلورهاي كلسيت رشد يافته به فرم هم بعد و موزاييكي در فضاي تخلخل است. آناليزهاي XRD نشان مي‌دهند در تمام برشها كربنات كلسيم از نوع كلسيت كم منيزيم است. در برخي از برشها نيز علاوه بر كلسيت كم منيزيم مقداري كانيهاي رسي و كوارتز حضور دارند. آناليز ژيوشيميايي به روش XRF نمايان گر ميانگين 98/52 و 98/1 اكسيدهاي كلسيم و سيليسيم (به ترتيب) در نمونه هاست. سيليسيم به صورت رگه هاي سيليسي و خرده هاي ماسه سنگ وجود دارد. اكسيدهاي منيزيم، آلومينيوم (با منشا كاني رسي) و آهن (عمدتاً به صورت سيمان) نيز به ترتيب با 62/0، 47/0 و 41/0 درصد وجود دارند. بر اساس نوع سيمان، محيطهاي دياژنتيك متيوريك و وادوز شناخته شده است.

Despite the majority of Quaternary deposits consist of alluvial sediments, an important proportion of deposits (in active tectonic zones) are formed as tufa and travertine. The studied travertine in this research (from seven measured sections) are located in three neighboring provinces (Qazvin, Hamedan and Kurdistan), situated in the Central Iran and Sanandaj-Sirjan structural zones. Petrographic studies show distinct lamination, microscopic and macroscopic porosity (5-10%) in the samples. Most studied samples are biosparite; plant and algae debris present in some sections. SEM analysis shows mosaic and equant calcite crystals, grows in pore spaces. XRD analysis indicates low-magnesium calcite is present in all studied sections; some clay minerals and quartz are present in few sections. Geochemical analysis (XRF method) indicates that the average CaO and SiO2 in samples are 52.98% and 1.98% respectively; Si mainly occurs as quartz veins and sandstone clasts. MgO (0.062%), Al2O3 (0.47%, as clay minerals) and Fe2O3 (0.41%, as iron oxide) are also exists. Based on the cement type, meteoric and vadose diagenetic environments were recognized.