گستره معنايي حكمت الهي در كلام اماميه

النطاق المعنوي للحكمه الالهيه في كلام الاماميه

حكمت الهي و حكيم بودن خداوند يكي از مباني فكري متكلمان اماميه و راهگشاي مباحث مهم كلامي است. ردپاي انگاره حكيم بودن خداوند را مي توان در مباحثي چون قاعده حسن و قبح عقلي، قاعده لطف، ضرورت بعثت انبيا و نصب امام، هدفمندي افعال الهي، آلام، اعواض، انتصاف وساير مباحث كلامي يافت. متكلمان اماميه گاهي از حكيم بودن خداوند «اجتناب او از هرگونه فعل قبيح و اخلال در امر واجب» را اراده نموده‌اند كه اين مهمترين لايه معنايي از حكمت الهي است و با مفهوم عدل الهي يكسان گرفته شده است. در اين مقاله سعي شده با رويكردي كاركرد گرايانه به مفهوم شناسي حكمت الهي در انديشه متكلمان اماميه پرداخته كه تا حدودي به دليل اين يكسان انگاري اشاره شود. بر اساس اين انگاره هر نوع امر و فعل قبيح مانند: ظالم بودن، عبث بودن، كذب، نقض غرض و امور ديگر از خداوند حكيم سلب مي‌شود. گاهي متكلمان اماميه با توجه به ريشه لغوي اين واژه از حكمت الهي، اتقان صنع و فعل الهي را اراده نموده‌ و در مواردي نيز به معناي معرفت افضل و حقيقي به همه اشيا دانسته‌اند. با بررسي انديشه‌هاي متكلمان اماميه مشخص مي شود كه حكمت الهي نسبت به معنايي كه از آن اراده مي شود مي تواند از صفات ذاتي يا فعلي خداوند باشد.