ااماميه‌پژوهي در منابع فرقه‌نگاري اهل‌سنت

البحث حول الاماميه في مصادر الملل والنحل لاهل السنه

التبصير في الدين اثري در دانش فرقه‌شناسي است كه ابوالمظفر اسفرايني در قرن پنجم به رشته تحرير درآورده است. اين كتاب از جمله آثاري است كه محققان عرصه شيعه‌شناسي در بازخواني شيعه از اطلاعات آن بهره مي‌گيرند. وي كتاب را بر پايه حديث افتراق تاليف كرده و از ميان هفتاد و سه فرقه، بيست فرقه را به شيعه اختصاص داده است. آغاز شكل گيري شيعه امامي كه در اين كتاب با عناويني چون رافضي، امامي، قطعيه و اثني‌عشريه شناسانده شده به ابن سباي يهودي نسبت داده شده است. تفاوت اصلي فرقه اماميه در انديشه اسفرايني بر سر اختلاف در مساله امامت در ميان اين فرقه بوده است. در تصويرگري اسفرايني از اماميه به دليل اين كه اين گروه عقيده اي به قرآن و حديث ندارد، به بسياري از مشكلات اعتقادي مانند تحريف قرآن، تشبيه، تجسيم، جبر و ... هم معتقد هستند. در اين ميان ايمه معصومين: جايگاه ممتاز و ويژه‌‌اي در التبصير دارند ليكن نه تنها ارتباطي بين روافض و حضرات معصومين عليهم السلام در اين اثر وجود ندارد بلكه به طور اساسي نفي مي‌گردد. به طور كلي نه همانند يك فرقه‌نگار بلكه مانند يك اشعري متعصب تلاش كرده كه پندار و باور خويش را نيكو بپروراند و در مقابل، تمام معايب و بدي‌ها را به ديگران به ويژه روافض نسبت داده است.

Al-Tabsir fi al-Din, a work in the field of sect studies, has been written by Abu al-Muzaffar Esfarayeni in the fifth century. This book is of the reference works utilized by researchers in the field of Shia studies. He has written the book based on tradition of Iftiraq and considered 20 sects of 73 as Shia. The establishment of Imami Shia, described in this book with titles such as the Rafidi, Imami, Qatiyyah, Ithna Ashariyyah, has been attributed to Ibn Saba the Jew. The main difference in Esfarayeni’s thought of Imami sect is the difference in the question of leadership (Imamat). Since the group has no belief in the Qurʹan and hadith, one face with many theological problems in Esfarayeni’s illustration of Imami sect such as distortion of the Quran, comparison (tashbih), making Allah into a Body (tajsim), determination (jabr), etc. The infallible Imams have a special position in Al-Tabsir fi al-Din But not only there is no relation between Rafidies and Infallible Imams but basically negates it. Overall, not as a sect writer but as a fanatic Ashʹari who tries to present a good picture of his thought and belief, and in contrast, flaws and all evil are attributed to others, especially Rafidies.