كاربرد روش PCAدر ارزيابي كيفيت بصري سيماي سرزمين (مطالعه موردي: حوزه زيارت استان گلستان)

Usage of PCA Method in Landscape Visual Quality Assessment (Case study: Ziarat Watershed of Golestan Province)

كيفيت بصري سيماي محيط يكي از منابع مهم ملي، ميراث فرهنگي و طبيعي است كه زيبايي‌اش تحسين مي‌شود. خصوصيات بصري سهم مهمي در هويت ناحيه و حس مكان دارد، به لذت بردن مردم از محيط طبيعي و مصنوع اطرافش كمك مي‌كند و سبب جذب سرمايه‌‌گذاري و پيشرفت‌‌هاي اقتصادي و اجتماعي منطقه مي‌‌شود. شناخت عوامل و معيارهاي موثر در‌‌ كيفيت بصري سيماي سرزمين به‌منزله ابزار مناسب براي ارزيابي و مكان‌‌يابي مناطق داراي ارزش زيبايي‌‌شناختي مي‌‌تواند مديران و برنامه‌‌ريزان را در انتخاب لكه‌‌هاي حفاظتي و مديريت موثر سيماهاي داراي ارزش بصري ياري رساند. حوزه زيارت استان گلستان نيز با توجه به مواهب زيبايي‌‌شناختي آن به‌منزله يكي از قطب‌‌هاي اكوتوريسمي استان مطرح است. هدف اين مطالعه تعيين مهم‌‌ترين معيارهاي عيني و ذهني موثر در ارزيابي كيفيت بصري سيماي سرزمين حوزه زيارت است، براي اين منظور روش تحليل مولفه‌‌هاي اساسي با استفاده از داده‌‌هاي پرسش‌‌نامه‌‌اي به كار گرفته شد. نتايج نشان دادند كه از بين 15 معيار ذهني استفاده‌شده در اين پژوهش 5 معيار پيچيدگي، بافت، تنوع رنگ، منظره پيش روي بازديدكننده و پاكيزگي محيط و از بين 8 معيار عيني 3 معيار تنوع تراكم پوشش گياهي، قابليت ديد آبشار و قابليت ديد نقاط پرتنوع داراي بيشترين اهميت‌اند. با توجه به قابليت كاهش ابعاد داده‌‌ها و انعطاف‌پذيري روش تحليل مولفه‌‌هاي اساسي، اين روش در علوم محيط‌زيستي نيز مي‌‌تواند كاربرد وسيعي داشته باشد. اين روش را مي‌‌توان در محيط‌‌هاي مختلف با توجه به شرايط محيطي خاص آن منطقه به كار برد و مهم‌‌ترين معيارهاي تاثيرگذار را تفكيك كرد. با بهره‌‌گيري از نتايج اين پژوهش مي‌‌توان پرسش‌‌نامه‌‌هاي مطالعاتي از اين قبيل را با پرسش‌‌هاي كمتري شكل داد. بنابراين، مديران مناطق گردشگري مي‌‌توانند با صرف هزينه و وقت كمتر به شناخت كيفيت بصري مكان مورد نظر دست يابند.

Landscape visual quality is one of the most important national resources, cultural and natural heritage which admired its beauty. Visual characterization of landscape has an important role in identity of the region and sense of the place and makes the individuals to enjoy from natural and manufactured environment. It is able to attract investment and help to economic and cultural promotion of the regions too. Nowadays Land use planners in very countries have recognized the necessity of more consideration to aesthetic values. So recognition of effective component on landscape visual quality as an appropriate implement for evaluating and site selecting of the regions which has the aesthetic value, can help to managers and planners in the effective management of valuable landscapes. Ziarat watershed of Golestan province due to its aesthetics’ endowments has become one the ecotourism poles of the province. The aim of this study is to determine the most important subjective and objective criteria which are effective on landscape visual quality assessment of Ziarat watershed. To achieving this aim Principal Component Analysis method was used beside questionaries’ survey. Finally the results showed that from the 15 subjective criteria which were used in this study 5 criteria including: complexity, diversity of colors, front view landscapes of the visitors, cleanness of the environment and texture and from the 8 subjective criteria, 3 criteria including diversity of vegetation density, waterfall viewshed and diverse point viewshed had the most importance. Due to the capability of decreasing data’s dimensions and flexibility of PCA method, this method would have had a widespread usage in environmental sciences. We can use this method in different places according to the specific environmental situation of the region and extract more important effective criteria. Using the results of this study made it possible to form questionnaires with fewer questions, so the managers of tourist areas can reach to the perception of visual quality of the desired area by spending less time and cost.