چين در شاهنامه فردوسي

China in Ferdowsi’s Shahnameh

ايران به عنوان كشوري كه بر سرزمين هاي زياد و مردمان بسيار از فرهنگ هاي مختلف سلطه داشته و با آنها تعامل داشته است، همواره مورد توجه بوده است. درحقيقت، جايگاه ايران در تاريخ جهان و سهم آن در تاريخ نوع بشر تنها مي‌تواند در پرتو بررسي تماس و تعاملات با قدرت هاي بزرگ همسايه آن شناخته شود. از جمله اين فرهنگ ها، فرهنگ و تمدن چين است. ايران در روزگار پيش از اسلام، به مناسبت هاي مختلف و از راه هاي گوناگون با فرهنگ و تمدن چين تماس داشته است و از دوره اي مشخص، سفرايي از ايران به طور مرتب به چين سفر مي كردند. اين روابط گسترده، جنبه هاي مختلفي از فرهنگ و تمدن ايران را تحت تاثير خود قرار داد و شعر فارسي، تجلي‌گاه اين تاثيرات است. شاهنامه فردوسي يكي از منابع مهم براي درك روابط بين ايران باستان و چين و تاثير اين روابط است اما به رغم افزوني مناسبات فرهنگي و اقتصادي و سياسي ايران با چين در قرون نخستين اسلامي، آگاهي هاي فردوسي از چين و موقعيت جغرافيايي اش و جلوه هاي گوناگون فرهنگ و تمدن اين كشور ناصحيح است. در حقيقت، فردوسي به مانند صاحبان ماخذ و منابع اطلاعاتي خود و همعصران خويش، از چين اطلاعات دقيقي به ما نمي دهد. اگر شاهنامه را به دو بخش اساطيري و تاريخي تقسيم كنيم، سخت است در آن تمايزي ميان چين به عنوان يك كشور تاريخي و سرزمين اساطيري قايل شويم زيرا فردوسي به ندرت بين تركستان شرقي، چين و شرق دور تمايز قايل شده است. به همين دليل، پژوهش حاضر بر آن است تا ابتدا جايگاه جغرافيايي چين و ماچين را در شاهنامه فردوسي معلوم نمايد و سپس مشخص كند كه چين اساطيري و تاريخي در شاهنامه فردوسي چه تفاوت ها و شباهت‌هايي با يكديگر داشته اند.

As a country which dominated many regions and peoples with different cultures and was always at the center of attention due to its deep influence on the changes of world history, Iran has had very strong links with its neighbors. Indeed, its status in the world history and its share in the history of human being can be recognized only through its contact and interactions with great neighboring powers. Among such cultures is the culture and civilization of China. In the pre-Islamic period, Iran had contacts with Chinese culture and civilization in various situations and via different ways and, from a certain period, Iranian ambassadors travelled to China regularly. Such extensive relations affected different aspects of Iranian culture and civilization and Persian poetry is the manifestation of such influences. Ferdowsi’s Shahnameh is one of the important sources for understanding the relations between ancient Iran and China and the influences of such relations. In spite of such extensive cultural, economical and political relations between the two countries, Ferdowsi’s knowledge about China, its geographical situation and various aspects of its culture and civilization is incomplete. In fact, like his contemporaries and owners of information sources, he does not give us precise information. If Shahanmeh is divided into mythological and historical parts, it is hard to distinguish between China as an historical country and mythological region because he himself has seldom distinguished between Eastern Turkistan, China and Far East. For this reason, the present research aims to, first, identify the geographical status of China and Machin and, then, specify the similarities and differences between mythological and historical China in Ferdowsi’s Shahnameh.