زيبايي شناسيِ نحو يا نحوِ زيبايي شناسي

انسان با زيستن در درونِ زبانِ خويش و با به نظاره نشستن جهان از پنجره كلمات و ساختارهاي صوتي و نحويِ آن، جهانِ انديشگيِ خود را مي‌سازد. نحوِ عربي كه تا پيش از ظهورِ «عبدالقاهر» نقشي كليشه‌اي داشت و به صحت و سقمِ اعرابِ آخر كلمات بسنده مي‌نمود با نگاه پوياي او به نحو و طرح «علم معاني نحو»، خلق شاهكارهاي ادبي در گرو آرايشهاي نحوي قرار گرفت، نه كاربرد استعاره و مجاز. زيبايي‌هاي زبان عربي و ساختارهاي نحوي آن همانند ديگر فنون و هنرها، به شدت متاثر از محيطي است كه در آن باليده است. در اين جستار با روش توصيفي- تحليلي و با توجه به تعريف «لايپ نيتس» از زيبايي، نخست مظاهر زيباييِ وحدت در نحو مطرح مي‌شود و آنگاه به مظاهر زيبايي كثرت كه آزاديِ بيانِ بي‌نظيري را براي گوينده عربي به ارمغان مي‌آورد، پرداخته مي‌شود. دستاورد اين پژوهش آن است كه تا روحِ نحو در جمله‌ها دميده نشود، دست يابي به نمطِ عالي سخن ممكن نخواهد بود. نحو با ايجاد وحدت عضوي ميان طبقات صوري چنان تازگي و حركتي به تصويرها، و تمام هنر سازه ها مي‌بخشد كه سبب رساندن معاني به قلب مي‌شود.