آن سوي ماهيت ادبيات تطبيقي از ديدگاه ناقدان عرب

Beyond the Nature of Comparative Literature in the View of Arab Critics

هنگامي‌كه دانش ادبيات تطبيقي، مرزهاي اروپا را درنورديد و به سرزمين هاي عربي راه يافت، موضع‌گيري هاي متفاوت و بعضاً متناقضي از سوي ناقدان عرب در برابر آن مطرح شد؛ برخي با استقبال از ادبيات تطبيقي، آن را روزنه اي براي تقويت فرهنگ و ادبيات ملي و ابزاري براي گفت‌و‌گو، دوستي، فهميدن و شناخت ديگران و‌... دانسته و گروهي ديگر با نگاه ترديد و اتهام به آن نگريسته و بر اين باورند كه «اروپا‌محوريِ» مكتب هاي ادبيات تطبيقي و پيوند آن با «ناسيوناليسم» و «امپرياليسم» غرب، كوششي براي غربي‌نمودن انديشه هاي عربي‌– اسلامي و آغازي براي استعمار نوين (فرهنگي) از سوي اروپاييان است. اين پژوهش نظري، بر آن است تا با بهره گيري از روش توصيفي- تحليلي به مرور موشكافانه و تحليل ديدگاه‌هاي انتقادي گروه دوم بپردازد. يافته اساسي آن نيز در اين نكته است كه اين گروه ناقدان از زاويه هويت و فرهنگ به نقد و آسيب شناسي ادبيات تطبيقي پرداخته و بر اين عقيده هستند كه ادبيات تطبيقي دچار اروپا‌محوري و نژادپرستي فرهنگي است.

While comparative literature knowledge expanded beyond the European borders toward the Arabian lands, it found many for and against among the Arab critics. Some appreciated comparative literature in order to enrich the national literature and culture (including conversation, friendship, recognizing and understanding others), and some were doubtful about it; they believed that it is a European-based approach in comparative literature as well as the western naturalism aiming to westernize Islamic-Arabian thoughts, and is the threshold of novice (cultural) colonialism. Drawing on a descriptive-analytic approach, this theoretical research tries to do a deep and accurate analysis of the second critical group. The main findings comment on the group of critics on the damages of comparative literature in identity and culture, who believe that comparative literature suffers from Europeanism, and cultural racism.