شناخت الگوي كانال رودخانه خررود (جنوب استان قزوين) بر اساس شاخصهاي ريخت ‌شناسي و رسوب شناسي

Recognition of channel pattern of Khar-Rud River (south of Qazvin Province) based on morphological and sedimentological parameters

حوضه آبريز رودخانه خررود با مساحت 5500 كيلومتر مربع در جنوب استان قزوين واقع شده است. بيشينه و كمينه ارتفاع اين حوضه از سطح دريا به ترتيب 1680 و 1200 متر بوده و در پهنه ساختاري ـ رسوبي ايران مركزي قرار گرفته است. در اين پژوهش، نوع اين رودخانه بر اساس شاخصهاي ريخت شناسي و رسوب شناسي مورد بررسي قرار گرفته است. شاخصهاي كمي ريخت شناسي استفاده شده شامل پيچش، نسبت پهنا به عمق، نسبت گودافتادگي بستر، شيب كانال، زاويه مركزي قوس و نسبت انشعاب مي باشند؛ همچنين برخي شاخصهاي كيفي مانند نوع پيچش نيز در تفسير به كار گرفته شده اند. رودخانه خررود در بخش شمال غربي (پيش از تلاقي با شاخه شورابه) شامل دو تيپ F و B (هر دو تيپ تك كانال و با پيچش بيش از 5/1) مي باشد؛ بستر آن ماسه اي و داراي رخساره هاي نوع Sh، St و Sr است. در بخش مياني (پس از ورود شاخه شورابه) رودخانه به صورت چند كانالي تغيير مي يابد (تيپ D با ميانگين نسبت انشعاب 73/3، بستر گراولي و رخساره هايGms و Gm). به سمت پايين دست (بخش شرقي) بار ديگر رودخانه به صورت تك كانالي (تيپ C با رخساره هاي Gms، St و Sh) ديده مي شود. ويژگيهاي بافتي رسوبات تيپهاي تك كانال (F، B و C) مشابه يكديگر و با تيپ چند كانال (تيپ D) متفاوت است.

The Khar-Rud river drainage basin (area=5500 Km2) is located in south of Qazvin Province. The maximum and minimum basin elevations are 1680 to 1200 m (above sea level) respectively; it occurs in the Central Iran structural zone. In this study, the style of river was determined based on morphological and sedimentological parameters. The quantitative morphological parameters include: sinuosity, width/depth ratio, entrenchment ratio of the bed, channel slope, the central angle of the meander and braiding ratio. In addition, some descriptive parameters such as the meander type were also discussed. In the western part of the study area (before entrance of Shurabeh tributary), this river is of F and B types (both single channel; sinuosity > 1.5) mainly with a sandy bed (dominant facies: Sh, St and Sr). In the central part, the channel pattern changes to type D (Av. braiding index=3.73; gravelly bed; dominant facies: Gms and Gm). In the eastern part, this river is single channel (type C, dominant facies Gms, St and Sh). Textural parameters of single channel types (F, B and C) are similar, different from that of multi channel type (D).