واكاوي تغييرات زماني و مكاني دماهاي حداكثر در ايران

Analysis of Spatial and Temporal Variations of Maximum Temperatures in Iran

دماهاي حداكثر طيف وسيعي از فعاليت‌ها را به‌ويژه در دوره گرم سال و ساعات بعدازظهر تحت تاثير قرار مي‌دهند. در اين مقاله، تغييرات زماني و مكاني دماهاي ميانگين حداكثر و بالاترين دماها در ايران با روش‌‌هاي آماري در يك دوره 45ساله بررسي شده است. پهنه‌‌بندي‌‌هاي دمايي با استفاده از قابليت‌‌هاي شبكه‌‌اي GIS انجام، و با آزمون‌‌هاي مختلف آماري ارزيابي شده است. همچنين، رابطه دماهاي حداكثر با عوامل محلي، و روندهاي دمايي با استفاده از معادله‌‌هاي رگرسيوني تحليل شده است. نتايج مطالعه شش پهنه متفاوت دماي حداكثر را در كشور مشخص كرده است. بررسي نقشه‌‌ها و مقايسه ضرايب B استاندارد مدل‌‌هاي رگرسيون چندگانه، نقش بارز عرض جغرافيايي و سپس ارتفاع را در كنترل دماهاي حداكثر به‌ويژه در دوره سرد سال، با كمترين ميزان تغييرپذيري دمايي در سواحل جنوب تاييد كردند. نتيجه آزمون Shapiro-Wilk حكايت از نرمال بودن دماها دارد و آزمون Levene اغلب بيانگر برابري واريانس‌‌هاي دمايي بين پهنه‌‌هاست. همچنين، آزمون‌‌هاي Games-Howell و Gabriel ثابت كردند ميانگين‌هاي دماي حداكثر پهنه‌‌ها در تمام مقياس‌‌هاي زماني به‌‌صورت دوبه‌‌دو با يكديگر اختلاف معنادار دارند كه اين امر نشان از درستي پهنه‌‌بندي‌‌ها دارد. ميانگين دماي بعدازظهرها در سطح كشور برمبناي لايه شبكه‌‌اي، 3/25 درجه سلسيوس محاسبه شد كه نسبت به 45 سال گذشته، 62/0 درجه سلسيوس افزايش يافته است.

Maximum temperatures affect a wide range of activities, especially in the afternoon hours and warm period of the year. This paper analyzes the temporal and spatial variations of mean maximum temperatures and the highest temperatures in Iran by using the statistical methods within a 45-year period (1964 to 2008). Temperature zonings were performed by using the Raster GIS capabilities, and evaluated by various statistical tests. Also the relationships between the maximum temperatures and geographical factors, as well as the temperature trends were investigated via regression equations. The results revealed six different zones of maximum temperatures in Iran. Analysis of the maps and comparison of the standardized ?coefficients of multivariate regression models, confirmed the latitude and then the altitude significant roles in controlling the maximum temperatures, especially during the cold period of the year, along with the lowest temperature variabilities in the southern coasts. Shapiro-Wilk and Levene tests indicated normality of the temperatures and in most cases equality of temperature variances between zones, respectively. Also Games-Howell and Gabriel tests proved that the mean maximum temperatures among the zones have significant pairwise differences in all time scales, proving the accuracy of the zonings. The mean afternoon temperature throughout the country was calculated based on the raster calculations at the rate of 25.3 ? C, which has been increased at the rate of 0.62 ? C as compared to the last 45 years.