مقارنه و تطبيق برهان صديقين سينا و عرشي صدرا در وحدت واجب تعالي

A Comparison Made between Avicenna`s Seddiqin Proof and Sadra`s Arshi One in the Unity of the Supreme Necessary Being

صدرالمتالّهين از برهان خاصّ خود در اثبات توحيد واجب تعالي به عنوان برهان عرشي ياد كرده و برتري آن را بر ديگر براهيني كه از سوي حكماي پيشين از جمله ابن سينا، اقامه شده ياد آور شده است. وي ضمن دقّت قابل ملاحظه در آن براهين، هيچ يك از آن ها را به عنوان برهان تامّ و بدون نقص قلمداد نمي كند و بر اين عقيده است كه اگر بخواهيم آن براهين را به عنوان برهان كامل تلقي كنيم بايد در رفع نقص آن ها بكوشيم؛ از اين رو جهت تتميم آن دلايل وجه تصحيحي را پيشنهاد مي كند. او حتّي برهان اقامه شده از سوي ابن سينا را نيز بي نياز از اين تصحيح نمي داند، اما با دقّتي كه در اين مقاله به عمل آمده نشان داده شده است كه بر خلاف براهين حكماي ديگر، برهان ابن سينا با تقريرهاي مختلفي كه دارد به ترميم و تصحيح وي نياز نداشته و در حد خود قابليّت لازم را جهت اثبات وحدت واجب تعالي دارد.