تحليل روند تحّولات شهر نشيني در استان‌هاي ايران ( 85-1335)

Analysis of urban developments process in the Iran provinces (1335-1385)

هدف اين پژوهش بررسي و تحليل روند تحّولات شهر نشيني در استان‌هاي ايران در بازه‌ي زماني پنجاه ساله‌ي (85-1335) بود. جامعه‌ي آماري كليه‌ي استان‌هاي كشور در تقسيمات كشوري در سرشماري‌هاي ( 85- 1335) در نظر گرفته شد. داده‌هاي پژوهش از سر شماري‌هاي عمومي نفوس ومسكن مركز آمار ايران در سالهاي 85- 1335 استخراج گرديد. نوع مطالعه تحليلي است و از روش‌هاي تحليل جمعّيت استفاده شده است. روش پژوهش بررسي اسناد و مدارك وروش تحليل ثانويه و روش تحليل روند بوده است. مهمّترين يافته‌ها چنين اند : تعداد شهرهاي كشور از 200 نقطه در سال 1335 به 1012 شهر در سال 1385 رسيده است. جمعّيت شهرنشين كشور از 6 ميليون نفر در سال 1335 به بيش از 48 ميليون نفر در سال 1385 بالغ گرديده است. متوسط ميزان رشد سالانه‌ي جمعّيت شهري ايران پس از يك كاهش مختصر در دوره‌ي 55- 1345 مجدداً افزايش يافته وسپس از دوره‌ي 70- 1365 با توجّه به كاهش ميزان رشد سالانه‌ي كل جمعّيت كشور رو به كاهش نهاده است. به ميزان شهرنشيني كشور در طي 50 سال (85- 1335) 76/36 درصد اضافه شده است. در سال 1385 استان قم رتبه اول واستان تهران رتبه دوم جمعّيت شهرنشيني را به خود اختصاص داده است. كمترين جمعّيت شهرنشيني در اين سال به استان هرمزگان تعلّق داشته است. مهمّترين نتايج عبارتند از : افزايش جمعّيت استان‌ها در ايران بيشتر در دهه‌هاي 1357 بوده است. افزايش جمعّيت شهرنشيني در ايران درسه شيوه‌ي ممكن يعني رشد طبيعي، مهاجرت روستا –شهري وتبديل مناطق روستايي به شهريا الحاق مناطق حاشيه‌ي شهرها به شهر قابل توجيه است. ميزان درصد شهرنشيني در فاصله‌ي سال‌هاي 85- 1335 در استان‌هاي مختلف يكسان نبوده است. به طوري كه در سال 1335 فقط 4 استان ، ولي در سال 1375، 7 استان ودر سال 1385 ،8 استان ميزان شهرنشيني بالاتر از ميزان شهرنشيني مربوط به كل كشور را داشته اند.

The aim of this study was to investigate and analyze the urban developments in Iran provinces in the fifty-year period (1335-1385). The statistical population includes the whole provinces of administrative divisions in 1335-1385 censuses. The research data were extracted from General population and housing census in Statistical Center of Iran between 1335 and 1385. It is an analytical study and the population analysis is used. Methodology of this research is documentary, secondary analysis and trend analysis. The most important findings are as follows: - The number of cities from 200 points in 1335 increased to 13,335 ones in 1385. The urban population increased from 6 million in 1335 to more than 48 million people in 1385. - The average annual growth rate of urban population in Iran, after a brief decline, during 1345-1355 increased again and then after 1365-1370, according to the annual growth rate of population, declined. The countryʹs urbanization rate increased 36.76% during 50 years (1335-1385). - In 1385, Qum Province ranks first and Tehran ranks the second in urban population. The lowest urban population in this year belonged to Hormozghan province. The main results include: population growth of the provinces happened in 1357s. The urban population increase in Iran is considerable in three possible ways: Natural growth, rural - urban migration and converting rural areas to urban areas. The rate of urbanization in 1335-1385 is not the same in different provinces so that in 1335 only 4 provinces, but in 1375 seven provinces and in 1385 eight provinces had the urbanization levels higher than the whole urbanization level in the country.