معرفي نسخه خطي «تعبير سلطاني» قاضي ابرقوهي و سيري در سبك نثر آن

Investigating the Manuscript Royal Dream interpretation (Tabir-e-Sultani) by Ghazi Abarghuʹʹi and Its Content and Style

خواب، رويا و تعبير آن در تاريخ بشريت پيشينه اي قابل تامل دارد. در قرآن و احاديث اهل بيت، به تاويل خواب اشاره هاي بسياري شده است. يكي از خوابنامه هاي معروف زبان فارسي و به نوعي كاملترين آنها، «تعبير سلطاني» از قاضي ابرقوهي است. حال سوال اينجاست كه آيا اين كتاب تعبير خواب، صرفاً تقليدي از سخنان معبّرين مشهور و متون پيش از خود اوست؟ يا مولف ابتكاري در اين كتاب داشته است؟ قاضي ابرقوهي با آگاهي از متون نثر و نظم فارسي توانست كه سبك نثر اين كتاب را آراسته و فني جلوه دهد. توجه به سجع پردازي، آميختن نظم و نثر، رعايت ايجاز و دوري از اطناب، بيان حكايات جالب تاريخي و روايي، استشهاد بسيار به آيات كلام وحي و احاديث نبوي و ... سبب غناي ادبي و زباني اين كتاب درقرن هشتم شده است. نقل فراوان اشعار «منظومه خرگوشي» از مولفي ناشناس كه در تعبير خواب بوده ولي تا به امروز اثري از آن، جز در اين كتاب به دست نيامده از ديگر مزاياي اين نسخه خطي است. در اين مقاله به بررسي سبك ادبي - زباني و محتواي اين تعبير خواب پرداخته خواهد شد.

Dream and its interpretation have thinkable records throughout human history. In Quran and Shiite Imamsʹ Hadiths, there are many references to dream interpretation. One of the famous Persian interpretation dream books and claimed to be the most comprehensive of them is Royal dream interpretation by Ghazi Abarghuei. However, the question is whether this interpretation of dreams book us simply an imitation of the words of well-known dream interpreters and previously written texts or the author has innovations in the book? Ghazi Abarghuei has been able to present the style of the book to be adorned and technical with the knowledge of Persian poetry and prose. Regarding the rhyme-making, mixing poetry and prose, observance of brevity and avoidance of redundancy, expressing of interesting anecdotes and historical narrative, referring to Quranic verses and prophetic sayings and … causes the literary and linguistic richness of the book in 8th century A.H. frequently quoting from the poems of "Khargushi Poems" by anonymous composed on dream interpretation, but so far, there has been no trace of it is another advantage of the book. In the present article, the as well as literary, linguistic style and content of this dream interpretation book are investigated.