فراهمي و جز بندي فسفر معدني در يك خاك آهكي تيمار شده با لجن فاضلاب

Availability and fractionation of inorganic phosphorus in a sewage sludge-amended calcareous soil

اطلاعات در ارتباط با اجزا فسفر در خاك‌هاي تيمار شده با لجن فاضلاب براي مديريت بهتر كاربرد اصلاح‌كننده‌هاي آلي در خاك‌هاي كشاورزي مورد نياز است. هدف از اين پژوهش، بررسي اثر لجن فاضلاب بر شكل‌ها و توزيع فسفر معدني در يك خاك آهكي تيمار شده با استفاده از روش عصاره‌گيري دنباله‌اي بود. آزمايش به‌صورت گلخانه‎اي با 6 سطح لجن (0، 5/22، 45، 90، 180 و 360 تن در هكتار) بر پايه طرح كاملاً تصادفي با 4 تكرار به‌مدت 90 روز با كشت گياه گندم اجرا گرديد. كاربرد لجن فاضلاب موجب افزايش معني‌دار همه شكل‌هاي فسفر شد. بيش‌ترين افزايش در بين شكل‌هاي مختلف، مربوط به‌جز لبايل بود. در خاك شاهد، شكل‌هاي مختلف فسفر معدني به‌ترتيب فسفر لبايل < فسفات‌هاي آهن و آلومينيوم محبوس نشده < فسفر محبوس در اكسيدهاي آهن بلوري < فسفات‌هاي كلسيم محلول < فسفات‌هاي كلسيم كم‌محلول بود. در مقابل، شكل‌ها با مصرف لجن فاضلاب به‌صورت: فسفات‌هاي آهن و آلومينيوم محبوس نشده < فسفر محبوس در اكسيدهاي آهن بلوري < فسفر لبايل < فسفات‌هاي كلسيم محلول < فسفات‌هاي كلسيم كم‌محلول تغيير يافت. به‌طور كلي نتايج بيانگر غالبيت فسفر معدني در لجن فاضلاب بود. در تيمار شاهد فسفر معدني در حدود 57 درصد فسفر كل را شامل شد در حالي‌كه در اثر كاربرد لجن فاضلاب به‌صورت ميانگين به 80 درصد افزايش يافت. فسفات‌هاي كلسيم جز غالب در همه تيمارها بود. كاربرد لجن فاضلاب، غلظت فسفر در اندام هوايي گندم را به‌طور معني‌داري نسبت به تيمار شاهد افزايش داد. واژه‎هاي كليدي: لجن فاضلاب، جز بندي فسفر، عصاره‌گيري متوالي، فسفر لبايل

Information of P fractions in sewage sludge treated soils is necessary for better management of land application of organic amendments. The purpose of this study was to evaluate the effect of sewage sludge on the forms and distribution of P in a calcareous soil using a sequential fractionation procedure. A greenhouse experiment with six levels of sewage sludge (0, 22.5, 45, 90, 180 and 360 ton ha-1) was conducted as a completely randomized design with four replications with wheat plant for 90 days. In comparison with the control, sewage sludge application significantly increased all P forms. Among various P fractions, labile P showed the largest increase. In the control soil, the various P fractions could be ranked in the following order: HCl-P > OAc-P > CBD-P > NaCl-NaOH-P > Labile-P. In contrast, the order in biosolid-treated soils follows: HCl-P > OAc-P > Labile-P > CBD-P > NaCl-NaOH-P. In general, the results demonstrated that the dominance of inorganic P forms in sewage sludge. Inorganic P forms represented 80% of total P in biosolid-treated soils and 57% in the control. In control soil and biosolid-treated soils, Ca-associated Pi was the dominant fraction. Application of sewage sludge significantly increased the concentration of P in shoots of wheat compared with the non-manured control. Keywords: Sewage sludge, Phosphorus fractionation, Sequential extraction, Labile P