اثر دما بر شكل‌هاي معدني و جذب فسفر در خاك‌هاي به‌شدت آهكي

Heating effect on inorganic phosphorus fractions and sorption of highly calcareous soils

اهداف اين مطالعه بررسي اثر تيمار دمايي بر شكل‌هاي مختلف فسفر معدني و خصوصيات جذب فسفر در خاك‌هاي به‌شدت آهكي استان كهگيلويه و بويراحمد بود. تيمارها شامل 5 نمونه خاك و 4 تيمار دمايي (بدون تيمار، 200، 350 و 550 درجه سلسيوس به‌مدت 2 ساعت) در 2 تكرار بود. عصاره‌گيري جز به جز فسفر شامل عصاره‌گيري متوالي با بيكربنات سديم (P-3NaHCO)، استات آمونيوم و كلريد منيزيم (فسفات‌هاي كلسيم پدوژنيك)، فلوريد آمونيوم (P-F4NH)، هيدروكسيدسديم- كربنات سديم (HC-P)، سيترات- دي‌تيونات- بيكربنات (CBD-P) و اسيد سولفوريك (P-4SO2H) بود. خصوصيات جذب فسفر نمونه‌ها با استفاده از محلول‌هاي داراي 400-5 ميلي‌گرم فسفر بر ليتر در محلول زمينه 01/0 مولار كلريد پتاسيم بررسي شد. نتايج نشان داد كه تيمارهاي دمايي 350 و 550 درجه سلسيوس به‌صورت معني‌دار سبب افزايش P-3NaHCO، فسفات‌هاي كلسيم پدوژنيك و P-F4NH گرديدند. فسفر عصاره‌گيري شده با اسيد سولفوريك در تيمار 350 درجه سلسيوس به شكل معني‌دار كاهش و در تيمار 550 درجه سلسيوس به شكل معني‌دار افزايش يافت. اين تغييرات نشان‌دهنده تبديلات بين شكل‌هاي معدني فسفر در دماهاي مورد بررسي علاوه‌بر تبديل فسفر آلي به معدني است. تيمار دمايي 550 درجه سلسيوس مقدار جذب فسفر در غلظت تعادلي واحد فسفر (k معادله فروندليچ) را در خاك‌هاي داراي كربنات كلسيم معادل كم‌تر و تركيبات آهن بيش‌تر، كاهش داد در حالي‌كه در خاك‌هاي داراي كربنات كلسيم معادل بيش‌تر و تركيبات آهن كم‌تر، آن را افزايش داد. اين اثر احتمالاً به‌دليل تبديل اكسيدهاي آهن بلوري به شكل‌هايي با سطح ويژه كم‌تر است كه در غلظت‌هاي كم فسفر ابقاي آن را در خاك‌ها كنترل مي‌كنند. واژه‌هاي كليدي: خاك‌هاي آهكي، آتش، P-3NaHCO، فسفات‌هاي كلسيم پدوژنيك، جذب فسفر

Abstract: The objectives of the present study were to evaluate the effect of heating on various inorganic phosphorus (P) fractions and sorption characteristics of highly calcareous soils of Kohgyloyeh and Boier-Ahmad province. Treatments were consisted of 5 soils and 4 heating treatment (untreated, 200, 350 and 550 ?C) for two hour. P fractionation included successive extraction with NaHCO3 (NaHCO3-P); pedogenic Ca-P (NH4OAc-P+ MgCl2-P); NH4F (NH4F-P); NaOH-Na2CO3 (HC-P), citrate-dithionite-bicarbonate (CBD-P), and H2SO4 (H2SO4-P) carried on 1 g sample in duplicate. P sorption was studied by equilibrating 2 g of samples with 20 ml solution containing 5 to 400 mg P kg-1 soil with 0.01 M KCl as background solution in duplicate. Results indicated that generally high temperatures (350 and 550 ?C) significantly increased NaHCO3-P, pedogenic Ca-P and NH4F-P. H2SO4-P significantly decreased in 350 ?C but significantly increased by 550?C heating. These changes indicate the transformation of inorganic P fractions to each other in studied temperatures in addition to transformation of organic P to inorganic P. Quantity of P sorption in the unity of P concentration (KF) decreased by 550 ?C in soils with lower CCE and higher Fe oxides, while it increased in soils with higher CCE and lower Fe oxides content. This effect is probably due to the transformation of crystalline Fe oxides to forms with lower specific surface area, which regualte P retention in the low concentration of P. Keywords: Calcareous soils, Fire, NaHCO3-P, Pedogenic Ca-P, Adsorption Isotherms