مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري

چكيده فارسي :

سخن سردبير اشتوكلين: چهره‌اي ماندگار در زمين‌شناسي ايران به شما به ويژه جوانان جوياي نام در رشته زمين شناسي توصيه مي‌كنم كتاب "سرزمين پارس" نوشته زنده ‏ياد يوان اشتوكلين (2008- 1921) زمين‌شناس نام آشنا در فرهنگ زمين‌شناسي ايران را كه خاطرات بيش ‏از 25 سال كار مثال زدني او در اين كشور مي‌باشد حتماً مطالعه نماييد.‏ در فرهنگ نام آوران خارجي در زمين‌شناسي ايران، نام‌هايي چون گانسر، هوبر، روتنر، استپانوف، جيمز و ‏وايند، هوكريده، ريبن و ... به چشم مي‌خورد كه هر كدام به گونه‌اي به زمين‌شناسي ايران خدماتي انجام ‏داده‌اند ولي هيچكدام از آنان تداوم خدمتي در حد و اندازه‌هاي اشتوكلين را تجربه نكرده‌اند. آنگونه كه ‏در خاطرات حضورش در ايران آورده از سال 1950 تا 1975 در ايران بوده كه ابتدا به عنوان كارشناس ‏سازمان ملل به شركت نفت آن زمان معرفي و مشغول به كار شد.‏ شرح مسافرت‌هاي پژوهشي- اكتشافي‌اش با هدف يافتن ميدان‌هاي نفتي در نقاط مختلف خاور ايران از ‏جمله بلوچستان، كوير لوت و خاور دور كشورمان واقعاً خواندني، عبرت آنگيز و آموزنده است. بخوانيد و ‏ببينيد در چه شرايط و چه امكاناتي كاركرد و چقدر لذت بخش آنها را توصيف كرده‌است به عنوان مثال ‏در صفحه 116 كتاب آورده" من و مشتاقيان با مشقت سوار زين‌ها شديم و به پيش بسم الله .. در راس ‏كاروان سيدهاشم پيش مي‌رفت در پشت او" بر فراز شتر" من بودم، مغرور مثل يك شاه بر فراز اريكه ‏شاهي، آن بالا روي شتر نشسته بودم كه واقعاً يك كشتي جنگي را مي ماند و ... " آيا شترسواري آن‌هم در ‏منطقه‌اي مانند بلوچستان آن زمان را مي‌توان با اريكه شاهي هم‌سنگ دانست؟ آيا اين چيزي غير از يك ‏عزم آهنين و انگيزه استثنايي و علاقه مثال زدني به حرفه‌اي مانند زمين‌شناسي مي‌تواند باشد كه در آدم‌هايي ‏چون اشتوكلين نمودار مي‌شد.‏ در سال 1961 به كمك و بودجه مخصوص سازمان ملل، سازمان زمين‌شناسي تاسيس شده و اشتوكلين به ‏موجب حكمي ماموريت يافته تا به اتفاق ديويد اندروز و كارشناسان ايراني (مرحوم خادم، نبوي و صميمي) ‏زيرساخت‌هاي يك سازمان زمين‌شناسي استاندارد كه تا آن زمان در فرهنگ نامه‌ها به عنوان" معرفت ‏الارض" با شرحي در حد چهار، پنج كلمه معرفي شده بود كه نه تعريف زمين‌شناسي از آنها در مي‌آيد و ‏نه اين كه كسي از تحصيل در اين رشته و ويژگي‌هاي آن خبر داشت را پي ريزي نمايد و حاصلش آن شده ‏كه امروزه مي بينيم. به زير پوشش رفتن سطح كلي مملكت توسط نقشه‌هاي 1:250000 (146 برگ) و ‏‏1:100000 (625 برگ) و بسياري كارهاي اكتشافي و موضوعي كه در سايت سازمان ذخيره شده‌اند. با ‏توصيف بالا بد نيست با نگاه گذرايي انگيزه آمدنش به ايران را مرور كنيم:‏ ‏" در يكي از روزهاي زيباي ماه اكتبر سال 1949 اتفاق بسيار عجيبي در زندگي من روي داد. در حين ‏گردش در منطقه اشتانين فور اشتاپ در شهر بازل با فرانسوا بانويي كه در زمان اقامتم در ژنو با او آشنايي ‏داشتم، روبرو شدم. او را براي نوشيدن قهوه به كافه "تروبيك" دعوت كردم ..." و در ادامه تا آنجا ‏مي‌رسد كه مي‌گويد: ‏ او نگاهي به نقشه‌روي ميز انداخت ناگهان با لحن شوخي از من پرسيد: اگر تو جاي انتخاب داشتي كجا مي ‏رفتي؟ شايد در آن لحظه روياي واقعي از آينده داشتم زيرا قاشق چاي خوري را برداشته و با دسته آن همين ‏طوري به بلوچستان در ايران اشاره كردم و گفتم من حاضر بودم براي نمونه در همين نقطه سوار بر شتري ‏شده و از ميان بلوچستان به سمت تهران بروم" و همين كار را هم كرد.‏ راستي بلوچستان (آن‌هم بلوچستان 50-60 سال پيش) چه جذابيتي داشت كه اشتوكلين را تا اندازه تحريك ‏مي‌كرد كه زندگي در بلوچستان را بر كشوري چون سوييس ترجيح دهد؟ و شتر سواري را بر مرسدس بنز ‏سواري رجحان دهد؟ جواب را از قول يكي از شاگردانش بشنويد كه:‏ اشتوكلين فرهنگ كار (زمين‌شناسي) را در سازمان زمين‌شناسي بنا نهاد و آيندگان نيز از شيوه كار ايشان ‏بهره وافر گرفتند. آموختيم چگونه در شرايط سخت زندگي كنيم. با حداقل امكانات رفاهي در اقصي نقاط ‏كشور بسازيم و خدمت كنيم و به نوآوري يافته‌هاي خود بيانديشيم. روانش شاد، يادش گرامي باد.‏