ريخت‌زمين‌ساخت، هندسه و سازوكار جوان پهنه گسلي صوفيان- شبستر، آذربايجان (ايران)‏

Morphotectonics, Kinematics and Geometry of the Sufian-Shabestar Fault ‎Zone, Azerbaijan (NW Iran)‎‏ ‏

پژوهش پيش رو با هدف بررسي‌هاي ريخت‌زمين‌ساختي در پهنه گسلي صوفيان - شبستر در پهنه البرز باختري - آذربايجان (شمال باختري ايران) به انجام رسيده است. اين پهنه گسلي، در ‏دامنه جنوبي بلندي‌هاي ميشو، واحدهاي زمين‌شناختي نيوژن و كواترنري را بريده است. بر پايه مطالعه داده‌هاي حاصل از تلفيق داده رقومي توپوگرافي با مقياس?????/?، عكس‌هاي ‏هوايي در مقياس ?????/?، تصاوير ماهواره‌اي لندست با دقت مكاني30 متر و اندازه‌گيري‌هاي ميداني، بيشينه جابه‌جايي افقي و شاقولي تجمعي در طول پهنه گسلي صوفيان- شبستر ‏به‌ترتيب ?0?±???? متر (در رودخانه مشنق) و4±?? متر (در مخروط‌افكنه خاور روستاي بنيس) برآورد شد. كمينه جابه‌جايي افقي و شاقولي تجمعي (در بخش باختري پهنه گسلي) به ‏ترتيب 5/0± 9 متر (در آبراهه جابه‌جا شده در شمال شرفخانه) و4± ? متر (در آبراهه شمال كوزه‌كنان) ديده شد. ميزان جابه‌جايي افقي و شاقولي به‌ترتيب ?0± ??? مترو 4±?? متر (در ‏رودخانه شمال باختري كوزه‌كنان)، امكان محاسبه زاويه ريك صفحه گسل را با استفاده از محاسبات هندسي در بخش باختري اين پهنه گسلي فراهم مي‌آورد. بر پايه اين محاسبه، زاويه ‏افت لغزش روي صفحه بخش گسلي شبستر برابر با 4±?? درجه به سوي باختر است. بر پايه زاويه ريك محاسبه‌شده براي صفحه گسل و شواهد ريخت‌زمين‌ساختي پهنه گسل، پهنه ‏گسلي صوفيان- شبستر داراي راستاي ‏N81E‏ با زاويه ريك ? تا ?? درجه به سوي باختر و سازوكار امتدادلغز راست‌گرد به همراه مولفه‌اي فشاري با شيب به سوي شمال معرفي شده است. ‏از اين رو، پهنه گسلي صوفيان- شبستر (شامل پاره‌گسل‌هاي صوفيان، شبستر، ‏F1‎، شرفخانه (‏F2‎‏) و (‏F3‎‏) از ديدگاه نوزمين‌ساخت، پهنه‌اي جنبا به‌شمار مي‌آيد.‏

This research has been achieved with the purpose of morphotectonic studies of the Sufian-Shabestar fault zone in the West Alborz-‎Azerbaijan (NW Iran). The‎‏ ‏fault‏ ‏zone cuts the Neogene and Quaternary units in south of the Misho Mountains. The maximum of horizontal ‎and vertical displacements along the Sufian-Shabestar fault‏ ‏zone are H=2500±200 m in Meshnaq river and V=66±4 m in fan east of Benis ‎village, respectively. The minimum of horizontal and vertical displacements along this fault are H=9±0/5 m in offset stream of N ‎Sharafkhaneh city and V=6±4 m in river NW of Kozehkanan city, respectively, all estimated based on combining data of Digital Elevation ‎Model in scale of 1/25000, aerial photographs in scale of 1/20000, LANDSAT ETM satellite imagery and field studies. The estimated rate of ‎horizontal and vertical displacements are H=135±20 m V=19±4 m in NW of Sharafkhaneh city, respectively and all allow us to estimate the ‎rake of fault by geometry calculations. Based on estimate, the rake of the Shabestar fault segment is 11±4W. The Sufian-Shabestar fault zone‏ ‏is a right lateral-reverse strike slip fault with strike N81E and rake range of between 04, 11 with westwards dip, all estimated based on the ‎rake of fault plane and morphotectonic data. Therefore, the Sufian-Shabestar fault‏ ‏zone (including faults segments of Sufian, Shabestar, F1, ‎Sharafkhaneh (F2) and F3) is neotectonically an active zone.‎