پهنه بندي خطر زمين لغزش در مراتع شبه آلپي با روش‌هاي تحليل سلسله مراتبي و شاخص لغزش (مطالعه موردي: حوزه آبخيز ماسوله)

Landslide hazard zonation in subalpine ecosystem using AHP and Landslide Index methods (Case study: Masooleh watershed)

اكوسيستم‌هاي شبه آلپي تحت تاثير عوامل زيستي و محيطي از شكنندگي بالايي برخوردارند. زمين لغزش‌ها، يكي از تبعات منفي در اين اكوسيستم هاست. از مناطق مستعد در بروز اين عامل طبيعي، حوزه آبخيز ماسوله در شمال كشور مي باشد. به منظور پهنه بندي خطر زمين-لغزش از روش شاخص لغزش و تحليل سلسله مراتبي بر اساس 14 عامل موثر كه شامل: زمين شناسي، شيب، جهت شيب، ارتفاع، فاصله از گسل، فاصله از جاده، فاصله از رودخانه، فاصله از اطراقگاههاي دام، شاخص قدرت رودخانه، شاخص تركيب توپوگرافي، وضعيت مرتع، بافت خاك، بارندگي و كاربري اراضي استفاده شد. همچنين به منظور ارزيابي مدل از روش جمع كيفي استفاده گرديد. نتايج مدل‌ها نشان داد دو عامل زمين شناسي و وضعيت مرتع نقش مهمي در ايجاد خطر زمين لغزش منطقه داشته است. بطوريكه سازند حساس شمشك بخاطر ريزدانه بودن از دسته عوامل فيزيكي و نيز عامل چراي بيش از حد، خارج از فصل، زودتر از موعد، خروج ديرهنگام دام و نيز دام مازاد از عوامل زنده مستقيم تاثيرگذار بر وضعيت پوشش گياهي، نقش توامان ايجاد خطر زمين لغزش را داشته اند. يافته ها همچنين نشان مي دهند وضعيت هاي بحراني مرتع و نيز مراتع حريم اطراقگاهها بيشترين ميزان زمين لغزش را دارا بودند. نتايج حاصل از ارزيابي‌ها نشان داد مدل شاخص لغزش با مقدار جمع كيفي744/0 كارايي بهتري نسبت به مدل تحليل سلسله مراتبي با مقدار 489/0 داشته است. مديران و حافظان اين منطقه مي توانند با كنترل چراي دام و استفاده از ابزارهاي مكانيكي در مناطق لغزشي در جلوگيري و كنترل زمين لغزش ها مبادرت ورزند.

Subalpine ecosystems are highly fragility as compared to biological and environmental factors. Landslide is one of the ruinous upshots of this ecosystem. One of the susceptible areas in the cause of natural factor is Masooleh watershed in the northern Iran. In order to zoning landslide hazard, landslide index (LI)and AHP method based on 14 factors, which include geology, slope, aspect, elevation, distance from faults, distance from road, distance from river, distance from ranch, stream power index, composition topography index, range condition, soil texture, rainfall and land use, were used. Quality sum methods were also used to evaluate the model. The result of models showed that both litho logy and range condition have important role in landslide area. Qua, sensitive Shemshak formation, because of the fine-aggregate soil, of physical factors; and Overgrazing, grazing forth of season, early grazing, late term egression, and excess livestock are as the direct affecting factors on vegetation so that have simultaneous role to make the landslide risk. Result also showed that the critical condition of range lands and the surrounded rangeland of folds have the most performance to generate the landslides. The results of the evaluation showed that landslide index model, with amount of sumqualitative0.744,havebetterefficiency than AHP model, with amount of0.489. Managers and protectors of this ecosystem can inhibit and conserve the landslide by control of animal grazing and using of mechanical tools in the sliding area.