ارزيابي روابط بين صفات در ژنوتيپ‌هاي گندم زمستانه تحت شرايط تنش رطوبتي انتهاي فصل

Evaluation of relationship among traits in wheat genotypes under terminal water stress conditions

به منظور شناسايي و درك روابط بين صفات مهم زراعي در گندم، 18 لاين اميد بخش گندم زمستانه همراه با دو رقم شاهد در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار تحت شرايط تنش رطوبتي آخر فصل در ايستگاه‌هاي تحقيقات كشاورزي مياندوآب و همدان در سال زراعي 86-85 مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه بيشترين ضريب تغييرات فنوتيپي مربوط به صفت بيوماس بود. عملكرد دانه با بيوماس (**66/0)، وزن هزاردانه (**66/0) و ارتفاع بوته (**30/0) همبستگي مثبت و معني‌دار نشان داد. با انجام تجزيه رگرسيون گام به گام مشخص شد كه صفات بيوماس، وزن هزار دانه و روز تا رسيدگي بيشترين تغييرات موجود در عملكرد دانه (2/77R2=) را تبيين نمودند. نتايج تجزيه عليت نيز نشان داد كه بيشترين اثر مستقيم مثبت و معني‌دار روي عملكرد دانه به ترتيب مربوط به صفات بيوماس (**60/0) و وزن هزار دانه (**36/0) بود، در حالي كه صفت روز تا رسيدگي بيشترين اثر مستقيم منفي و معني‌دار (**16/0-) را نشان داد. تجزيه به عامل‌ها بر اساس روش تجزيه به مولفه‌هاي اصلي چهار عامل مستقل را شناسايي نمود كه اين چهار عامل در مجموع 8/72 درصد از تغييرات كل داده‌ها را تبيين نمودند. به طور كلي نتايج اين پژوهش نشان داد كه صفات بيوماس و وزن هزار دانه مي‌توانند شاخص هاي گزينشي مناسبي براي افزايش عملكرد دانه در ژنوتيپ‌هاي مورد مطالعه در شرايط تنش رطوبتي انتهاي فصل باشند.

To identify relationship among traits in winter wheat genotypes, 18 promising lines and two checks varieties were evaluated as randomized complete block design with 3 replications in two locations (Miyandoab and Hamedan) during 2006-2007 under terminal water stress conditions. Results showed that biomass had the greatest phenotypic variation coefficient. Grain yield had the positive significant correlation with biomass (0.66**), 1000 grain weight (0.66**) and plant height (0.30**). Stepwise regression analysis showed that biomass, 1000 grain weight and days to maturity explained 77.2% of the grain yield variation. Path analysis showed that biomass (0.60**) and 1000 grain weight (0.36**) had positive significant direct effects on grain yield, but days to maturity had negative significant direct effect (-0.16**) on grain yield. Factor analysis based on principal components identified four factors explaining about 72.8% of total variation among traits. Results from current research showed that biomass and 1000 grain weight can be suitable selection indices for increasing grain yield of the studied wheat genotypes under terminal water stress condition.