بررسي صفات بيوشيميايي و شيميايي ژنوتيپ هاي مختلف برنج تحت تنش شوري

Study of biochemical and chemical traits of different rice genotypes under salinity stress

شوري يكي از مهم ترين موانع كشاورزي است كه توليد محصولات زراعي را كاهش مي دهد. جهت بررسي تاثير شوري بر برخي خصوصيات بيوشيميايي و شيميايي گياه برنج، آزمايشي به صورت كرت هاي خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 3 تكرار در دانشكده كشاورزي دانشگاه ياسوج در سال 1391 اجرا شد. فاكتور اصلي 4 سطح شوري (0، 44، 88 و 132 ميلي مولار NaCl) و فاكتور فرعي 11 ژنوتيپ برنج بودند. ميزان كلروفيل، قندهاي محلول، پرولين و پروتيين محلول برگ، سديم برگ و ريشه، پتاسيم برگ و ريشه، نسبت سديم به پتاسيم برگ و ريشه اندازه گيري و مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. ژنوتيپ ها از نظر تمامي صفات به جز نسبت سديم به پتاسيم برگ داراي اختلاف معني‌داري در سطوح 1 و 5 درصد بودند. همبستگي مثبت و معني داري بين پرولين و قندهاي محلول برگ در شرايط تنش مشاهده شد. تجزيه به عامل ها بر اساس تجزيه به مولفه هاي اصلي و چرخش وريماكس در شرايط بدون تنش 5 و در شرايط تنش (متوسط تنش ها) 4 عامل به ترتيب 79/79 و 10/68 درصد تغييرات را تبيين كردند. ژنوتيپ هاي مورد نظر با استفاده از تجزيه خوشه اي و روش وارد در هر دو شرايط عدم تنش و تنش، 3 گروه را تشكيل دادند. نتايج حاصل از تجزيه ضرايب عاملي، نشانگر اهميت مولفه تحمل به تنش شامل صفات پرولين و پروتيين برگ در گزينش ژنوتيپ هاي مطلوب براي شرايط تنش شوري بود. با توجه به نتايج حاصله، مي توان از تلاقي ژنوتيپ هاي خوشه اول با خوشه سوم به علت حداكثر اختلاف، جهت بهره‌وري از هتروزيس و ايجاد تنوع ژنتيكي استفاده نمود.

Salinity is one of the most important obstacles in agriculture which reduces crop production. To investigate the salt stress effect on some biochemical and chemical traits of 11 rice genotypes, an experiment was conducted as split-plot based on randomized complete blocks design with three replications in Agricultural College of Yasouj University, in 2012. The main plots were included 4 levels of salinity (0, 44, 88 and 132 mM NaCl) and subplots were 11 rice genotypes and 10 characteristics including of chlorophyll, soluble sugar, leaf proline, leaf soluble protein, leaf and root sodium, leaf and root potassium, leaf and root sodium to potassium ratio were measured and analyzed. Results showed that genotypes were significantly different for all traits except leaf sodium to potassium ratio at both 5% and 1% probability levels. Positive and significant correlation was observed between leaf proline and soluble sugars in stress conditions. Factor analysis on the basis of principal components method and varimax rotation, extracted 5 factors in non-stress and 4 factors in stress conditions that explained 79.79 and 68.10 percent of total variations, respectively. Using wardʹs method of cluster analysis, the studied genotypes were grouped in 3 clusters in both non-stress and stress conditions. Results from factor coefficients analysis indicated the importance of stress tolerance component including leaf proline and protein in selection of desirable genotypes for salt stress condition. Considering the results, it could be exploited from heterosis and genetic diversity in breeding programs, using genotypes of the first and third clusters in hybridization because of their maximum difference.