روشي براي سنجش متون هم‌موضوع در نشريات‌ روشن‌فكري: بررسي نمونه‌وار سه مصاحبه درباره‌ي مصدّق [1]

A Appraisial Method of Corelated Textual Materials in Iranian Intellectual journals: Examining Three Texts on Mohammad Mosaddegh

اين مقاله به موضوع تنوع داوري روشن‌فكران ايراني در باب موضوع واحد مي‌پردازد. به نظر وي تنوع قضاوت‌ها و استدلال‌ها درباره‌ي موضوع واحد در ميان روشن‌فكران ايراني چنان گسترده است كه جست‌وجوگر حقيقت را با انبوهي از پاسخ‌ها مواجه مي‌سازد. به‌ نظر نويسنده، مخاطب روشن‌فكران ايراني گه‌گاه درمي‌ماند كه از ميان اين مواضع و داوري‌هاي متنوع درباره‌ي يك موضوع واحد كدام را به حقيقت نزديك‌تر تلّقي كند و اساساً اگر چنين كاري ممكن باشد، چه‌گونه مي‌توان چنين گزينه‌اي را شناخت و به‌عنوان داوري‌اي مقرون به حقيقت يا نزديك‌تر به حقيقت برگزيد. در نتيجه، نويسنده كوشيده است روشي را براي نقد و بررسي متون هم‌موضوع ارايه كند تا با استفاده از آن بتوان داوري‌هاي صاحب‌نظران مختلف درباره‌ي موضوعي واحد به‌نحوي بي‌طرفانه و ضابطه‌مند مورد سنجش قرار داد. نويسنده اين روش را درباره‌ي آراي سه صاحب‌نظر معاصر ايراني كه در باب موضوعي واحد -يعني دكتر محمد مصدق- داوري‌هاي خود را در طي سه مصاحبه‌ي مستقل ارايه كرده‌اند، عملاً به‌كار بسته است. مولفه‌هاي اصلي اين روش ناظر به پاسخ‌گويي به سوالات زير است: چه كسي و با چه پيش‌زمينه‌اي سخن مي‌گويد؟ چه‌گونه سخن مي‌گويد؟ مهم‌ترين محورهاي مشترك متون يا گفتارها كدام‌اند؟ ديگريِ گفتار كيست يا چه كساني‌اند؟ بينامتون گفتار كدام‌اند؟ هر متن از منظر متن ديگر چه‌گونه ديده مي‌شود؟ نتيجه‌ي اين بررسي نشان داده است كه تنها يكي از اين سه متن مورد بررسي از انسجام بالا و از قوت روش‌شناختي برخوردار است.

This article addresses diversity of Iranian intellectuals’ judgments on same subjects. we study textual materials on same subject in order to find truths. However, when we read the works of Iranian intellectuals, we find that have lost access to truths. At the reason, this article suggests a method for examining Iranian intellectual works. These textual materials concern with a famous Iranian politician, Mohammad Mosaddegh. In this article, three texts are examined and validity of their claims methodically are measured.