بررسي مراحل پذيرش ماموگرافي بر اساس مدل مراحل تغيير و ارتباط آن با تهديد درك شده و باورهاي تقديرگرايي در زنان تركمن

Stages of Mammography Adoption based on Stages of Change Model and its Relationship with Perceived Threat and Fatalism Beliefs: a study on Turkmen Women

مقدمه: انجام ماموگرافي يكي از بهترين روش­ها براي تشخيص زودرس و درمان مناسب سرطان پستان است. اين مطالعه با هدف تعيين پذيرش ماموگرافي بر اساس مدل مراحل تغيير و ارتباط آن با تهديد درك شده و باورهاي تقديرگرايي در زنان تركمن انجام گرديد. روش‌ها: در اين مطالعه توصيفي 558 نفر از زنان تركمن شهرستان­هاي گنبدكاووس و تركمن كه حداقل 40 سال سن داشتند به روش نمونه­گيري خوشه­اي سيستماتيك وارد مطالعه شدند. ابزار گردآوري داده­ها بخش تهديد درك شده مقياس الگوي اعتقاد بهداشتي Champion، پرسشنامه مراحل تغيير انجام ماموگرافيRakowski و همكاران و پرسشنامه باورهاي تقديرگرايانه بود. داده­ها از طريق آزمون­هاي كروسكال­واليس، من­-ويتني، مجذور­كاي و آزمون دقيق فيشر در نرم افزار آماري SPSS نسخه 15 تجزيه و تحليل گرديد. نتا‌يج: از بين زنان مورد بررسي 5/85 درصد(479 نفر) در مرحله پيش تفكر، 6/11درصد(65 نفر) در مرحله تفكر، 2/2 درصد (12 نفر) در مرحله عمل، و 4/0 درصد(­2 نفر) در مرحله نگهداري قرار داشتند و هيچ كدام از آن‌ها در مرحله برگشت نبودند. بين مراحل انجام ماموگرافي و متغيرهاي شغل، شهر، سابقه سرطان پستان در افراد خانواده درجه يك و تحصيلات ارتباط معني­داري وجود داشت. ميانگين نمرات حساسيت درك شده افراد در طول مراحل افزايش مي‌يافت، ولي اين افزايش از نظر آماري معني­دار نبود. همچنين ميانگين نمرات تقديرگرايي اگرچه در طول مراحل كاهش نشان داد، ولي اين كاهش معني­دار نبود. بحث و نتيجه‌گيري: اكثريت قريب به اتفاق زنان تركمن عملكرد مناسبي در زمينه ماموگرافي نداشتند. همچنين حساسيت درك شده آنان نسبت به سرطان پستان پايين بوده و از طرفي باورهاي تقديرگرايانه در بين آنان زياد بود.

Background: Mammography is one of the best methods for early detection and appropriate treatment of breast cancer. The aim of the present study was to investigate stages of mammography adoption and its relationship to perceived threat and fatalism beliefs among Turkmen women. Methods: In this descriptive study, 558 Turkmen women over 40 years old living in Gonbade-Qabous and Turkmen districts were selected through systematic clustered sampling. Data were gathered using perceived threat section of Champion Health Belief Scale, Rakowski mammography stage adoption questionnaire and fatalism beliefs questionnaire. Data were analyzed using Mann-Whithney, Kruskal-Wallis and Fisher exact tests, throgh SPSS 15 software. Results: From all studied samples, 479 women (85.5%) were in pre-contemplation stage, 65 ones (11.6%) were in contemplation stage, 12 ones (2.2%) were in action stage and 2 women (0.4%) were in maintenance stage. None of them were in relapse stage. Mammography adoption stage showed significant relationship with job, city of residence, educational level and history of breast cancer in first degree relatives. Mean score of perceived susceptibility increased along transition stages, but not significantly. Meanwhile, fatalism score decreased along transition stages but this decrease was not significant. Conclusion: The majority of Turkmen women had inappropriate practice in regard to mammography. Also, their perceived susceptibility toward breast cancer was low, while their fatalism beliefs were high.