طراحي و روان سنجي ابزار سنجش سواد سلامت جمعيت شهري ايران (18 تا 65 سال)

Health Literacy for Iranian Adults (HELIA): development and psychometric Properties

سواد سلامت، ظرفيتي فردي و اجتماعي براي دسترسي، فهم، ارزيابي اطلاعات و خدمات سلامت و بهره‌مندي بهينه از آن براي ارتقاي سلامت است. به رغم وجود ابزار و مقياس‌هاي متعدد براي سنجش سواد سلامت و انجام بررسي‌هاي ذي ربط در اين زمينه، هنوز مقياس قابل تعميمي براي استفاده جوامع گوناگون ارايه نگرديده و در كشور ما نيز به رغم انجام معدود مطالعات مرتبط، ابزار مناسبي براي اين منظور تدوين نگرديده است. اين مطالعه تلاشي بود براي طراحي و روان سنجي ابزاري جهت سنجش سلامت جمعيت عمومي 18 تا 65 سال ايراني ساكن شهرها كه متناسب با خصوصيات فرهنگي ـ اجتماعي ايران تدوين شده تا در ساير مطالعات مورد استفاده قرار گيرد. در اين پژوهش، پس از بررسي اسناد مختلف علمي در خصوص سواد سلامت، تعاريف مربوط براي تدوين چارچوب مفهومي ابزار مشخص شد و با توجه به اولويت‌هاي حوزه سلامت در كشور و نيز برخي اطلاعات مهم عمومي مربوط به سلامت، بانك سوالات فراهم شد. سپس در موضوعات فوق الذكر گويه هاي متعدد مبتني بر مفاهيم دريافتي در ابعاد سواد سلامت شامل دسترسي، مهارت خواندن، فهم، ارزيابي و تصميم گيري و به كارگيري اطلاعات سلامت با استفاده از ابزارهاي موجود و نيز نشست با متخصصان طراحي شد (66 گويه). روايي محتوايي كيفي ابزار توسط 15 نفر از متخصصان رشته هاي گوناگون سلامت مورد بررسي قرار گرفت و اصلاحات توصيه شده لازم اعمال شد. اين ابزار با 47 سوال نهايي شده و پس از جمع آوري اطلاعات، از 336 نفر كه به صورت تصادفي از مناطق 22 گانه شهر تهران انتخاب شده بودند، روايي سازه (با استفاده از روش تحليل عاملي اكتشافي) و پايايي ( با محاسبه ضريب همبستگي دروني) آن ارزيابي شد. نتايج نهايي تحليل عاملي اكتشافي نشان داد كه پرسشنامه‌ مذكور با 33 گويه‌ در 5 حيطه از روايي سازه مطلوب برخوردار است، كه مجموعا 2/53% از تغييرات مشاهده شده را توضيح مي دادند. ميزان آلفاي كرونباخ گويه‌ها در سازه‌هاي ذي ربط نيز قابل قبول بوده (72/0 تا 89/0) و از اين حيث پايايي پرسشنامه نيز تاييد شد. يافته هاي اين مطالعه قابليت ابزار ياد شده براي سنجش سواد سلامت جمعيت شهري ايران را نشان داد.

Objective (s): Health literacy has been defined as ‘the degree to which individuals have the capacity to obtain, process and understand basic health information and services needed to make basic health decisions’. This study aimed to develop and psychometrically evaluate a measure for health literacy in Iranian adults. Methods: A review of literature on all measures of health literacy was conducted in order to generate an item pool. Then, based on a definition of health literacy and the most important public health issues in Iran, a framework was identified in order to develop the initial questionnaire. The initial questionnaire contained 66 items. Accordingly 15 specialists from different disciplines were approached to carry out content validity. Consequently 19 items were removed and a provisional version of the questionnaire with 47 items was provided. Finally, a random sample of adults living in Tehran completed the questionnaire. Psychometric properties of the instrument were assessed performing exploratory factor analysis and internal consistency. Results: In all 336 adults aged 18 to 65 years old completed the questionnaire. When performed the exploratory factor analysis, 33 items were loaded indicating a 5-factor solution for the questionnaire namely: access (6 items), reading (4 items), understanding (7 items), appraisal (4 items), and decision (12 items) that jointly explained %53.2 of variance observed. Additional analysis for internal consistency showed satisfactory results with Cronbach’s alpha coefficients ranging from 0.72 to 0.89. Conclusion: The findings suggest that the Health Literacy for Iranian Adults (HELIA) is a reliable and valid instrument for measuring health literacy in Iran.