هوماي ايراني و سوماي هندي

Iranian Haoma and Indian Suma

هوماي ايراني و سوماي هندي، از كهن ترين عناصر اسطوره اي مشترك ميان تمدن هاي ايران و هند باستان هستند. هوما يا همان سوما در اساطير كهن، نام گياه مقدسي بود كه ايرانيان و هندوان از عصاره ي آن شربتي شفابخش مي ساختند. در ريگ ودا و اوستا از آن با نيايشي شيوا و پرشور سخن رفته و به دست آوردن عصاره ي اين گياه نيز، جزو نيكوترين كردارها محسوب مي شده است؛ اما به تدريج اعتقاد به شفا بخشي و خواص سحرآميز گياه هوما (سوما) سبب گسترش نقش آن در ميان اقوام هند و ايراني گرديد و تفاوت هاي قابل ملاحظه اي در ماهيت هوما و سوما پديدار شد. با توجه به آن كه اين تحول در ماهيت سوماي هندي، بسيار چشمگيرتر از هوماي ايراني است، در اين پژوهش كه مبتني بر شيوه ي توصيفي و تحليلي است، جايگاه سوما در تمدن هند مورد بررسي قرار گرفته است. براي تبيين بهتر اين مساله، در ابتدا هوما به اختصار در تمدن ايراني معرفي شده و سپس به جلوه هاي گوناگون سوما در تمدن كهن هند پرداخته شده است. نتيجه ي اين بررسي ضمن آن كه از وجود اشتراكاتي در بين سوماي هندوان و هوماي ايراني حكايت دارد، بيانگر اين نكته است كه تغييرات ماهيتي اسطوره ي سوما، بسيار بيش تر از هوما بوده و سوماي هندي به تدريج دچار استحاله شده و در نقش يك ايزد، مرد و حتي ماه آسماني پديدار شده و تفاوت هاي قابل ملاحظه اي با هوماي ايراني يافته و شكل اساطيري-تري پيدا كرده است.Iranian ‘Haoma’ and Indian ‘Suma’ are the most ancient mythical elements that are common between ancient civilizations of Iran and India. In ancient myths, ‘Haoma’ or ‘Suma’ was the name of a holy plant from whose extract Iranians and Indians made sanative syrup. In ‘Rig Veda’ and ‘Avesta’ it has been described through praise and admiration. To gain the extract of this plant was one of the best deeds, but gradually the belief in sanative and magical properties of ‘Haoma (Suma)’ caused the spreading of its role among Indian and Iranian peoples, and considerable differences appeared in the nature of ‘Haoma’ and ‘Suma’. This change in the nature of Indian ‘Suma’ was greater than that of Iranian ‘Haoma’. In this research study, carried out by the use of descriptive-analytical method, the place of ‘Suma’ in the ancient Indians’ civilization is studied. In order to provide a better explanation, we have introduced ‘Haoma’ in Iranian civilization briefly, and then various aspects of ‘Suma’ in Indian civilization have been introduced. The result of this study is suggestive of commonalities between Indian and Iranian ‘Suma’. Moreover, it shows that the changes in the nature of ‘Soma’ myth have been more than ‘Haoma’; in fact, Indian ‘Suma’ has gradually been degenerated and appeared as a god, man, even as the heavenly moon; therefore, it has changed greater than Iranian ‘Haoma’ and has found a more mythological form.