برهم كنش هاي فرهنگي زرنكه با ساتراپي هاي شرقي امپراتوري هخامنشي با استناد به صنعت سفالگري

Cultural Interaction of Zranka with the Eastern States of the Achaemenid Empire According to Pottery Industry

شهر دهانه ي غلامان سيستان، يكي از محوّطه هاي شناخته شده و كليدي در بخش شرقي امپراتوري هخامنشي به شمار مي رود. نمايندگان ساتراپ زرنكه (سيستان) بر پلكان هاي شرقي آپاداناي تخت جمشيد در حال آوردن هدايايي مانند گاو و سپرهاي بلند نقش گرديده اند. علاوه بر اين، نمايندگان ساير ساتراپي هاي شرقي مانند هنديان، آراخوزيه و گنداريان نيز در حال حمل هداياي خود به بارگاه شاهي هستند. هم اكنون شرقي ترين ايالات اين امپراتوري ايراني در خارج از مرزهاي كنوني آن و در كشورهاي افغانستان، پاكستان و هند واقع شده است. متون كتيبه ها و نقش برجسته هاي هخامنشي، آشكارا بيانگر اهمّيّت ايالت هاي شرقي امپراتوري از جمله ساتراپ هاي هنيدوش، آراخوزيايي و گنداريان است. تكرار اسامي آن ها پس از مراكز حكومتي در فهرست هاي ايالتي، همچنين عمل جسورانه مسلح بودن آن ها در برخي نقوش و اخذ ماليات سنگين از ايالات شرقي جملگي بيانگر اهمّيّت سياسي اين بخش از امپراتوري است. كاوش هاي صورت گرفته در سيستان، پاكستان و افغانستان بسياري از زواياي گنگ و مبهم تاريخي اين ايالات را نمايان ساخت و نشان داد كه ساتراپي هاي مذكور علاوه بر ارتباطات فرهنگي نزديك با يكديگر، در بسياري از زمينه هاي تمدّني و سياسي بر هم كنش هاي فراواني داشته اند؛ به گونه اي كه با مشاهده ي آثار هم دوره در محوّطه هاي باستاني اين ساتراپي ها، مي توان يگانگي فرهنگي را آشكارا در بين آن ها مشاهده نمود. براي اين منظور، محوّطه هاي باستاني بَلَمبَت، اكرا و چارسَدا در پاكستان كه لايه هاي هخامنشي دارند، با محوّطه ي نادعلي (سرخ داغ) در افغانستان و محوّطه ي هخامنشي دهانه ي غلامان در سيستان مورد مطالعه قرا گرفتند وسفالينه هاي آن ها با يكديگر از نظر تكنيك و ويژگي هاي فنّي و شكلي، هدف مقايسه هاي گونه شناختي قرار گرفت. نتايج حاصل از اين مطالعات نشان داد كه سيستان در دوره ي هخامنشي بيش از نواحي داخلي ايران، با مناطق شرقي ارتباط و پيوند داشته است.

The city of DahaneQolaman inSistan is one of the known archaeological sites in the eastern part of the Achaemenid Empire. The representatives of Zranka satrap (= state) have been carved on the east steps of the great hall of Persepolis bringing cows and long shields as gifts. Moreover, representatives of the other eastern states such as Indians, Arachosia and Gandarians are also carrying their gifts to the imperial court. Nowadays, the eastern states of this Iranian Empire are located outside the current borders of it in Afghanistan, Pakistan and India. Achaemenid inscriptions and bas-reliefs clearly indicate the importance of the empire’s eastern states includingHindush, Arachosia and Gandarians. The political importance of this part of the empire is shown through the repetition of their names immediately after the governmental centers in the list of the states, their men being armed in some carvings as well as heavy taxes paid by them. The excavations carried out in Sistan, Pakistan and Afghanistan showed many historical unknown angles of these states and revealed their close cultural relations as well as civil and political interactions which allow us observe a cultural unity among them by looking at their contemporary old artifacts. For this purpose, the archaeological sites of Balambat, Achra and Charsada which have Achaemenid layers were studied archaeologically alongside with Nad Ali (SorkhDaq) in Afghanistan and DahaneQolaman in Sistan. Finally, their potteries were compared typologically from the point of form, technique and technical specifications. The results of this study showed that Sistan had more links to the eastern states of the empire than the internal parts.