پهنه‏بندي مناطق مستعد كشت سويا در حوزه قره‏سو با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافيايي (GIS)

Suitable areas zoning of soybean cropping in Qaresoo basin by geographical information systems (GIS)

استفاده درست و بهينه از اراضي، نيازمند ارزيابي دقيق منابع بوم‏شناختي كشاورزي مي‏باشد. اين پژوهش به‌منظور پهنه‏بندي مناطق مستعد كشت سويا در حوزه قره‏سو استان گلستان با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافيايي (GIS) و فرآيند تحليل سلسله مراتبي (AHP) انجام شد. متغيرهاي محيطي مورد استفاده در اين پژوهش شامل دماي كمينه، دماي متوسط، دماي بيشينه، بارش، شيب، جهت شيب، ارتفاع و هدايت الكتريكي (EC) بودند. در ابتدا نيازهاي بوم‌شناختي سويا در مورد متغيرهاي مورد استفاده، از منابع علمي استخراج و جهت تعيين مناطق مستعد كشت از آن‏ها استفاده شد. سپس نقشه‏هاي مربوط به اين متغيرها تهيه و طبقه‏بندي شدند. پس از آن وزن هر يك از متغيرها با استفاده از فرآيند تحليل سلسله مراتبي تعيين شد. در نهايت با تلفيق و هم‏پوشاني اين نقشه‏ها در محيط GIS نقشه پهنه‏بندي سويا استخراج گرديد. نتايج نشان داد حدود 50543 هكتار (93 درصد) از مساحت اراضي زراعي حوزه قره‏سو و 12 درصد از مساحت كل اراضي حوزه جهت كشت سويا داراي تناسب بالايي بودند. ارتفاع كم‌تر اراضي، شيب‏هاي كم‌تر و رو به جنوب، دماهاي مناسب و همچنين هدايت الكتريكي در حد مطلوب از جمله عواملي هستند كه باعث قرار گرفتن اين مناطق در اين پهنه شده‏اند. حدود 71571 هكتار (20 درصد) از مساحت اراضي زراعي حوزه قره‏سو و 11 درصد از مساحت كل اراضي حوزه به‌دليل شوري بالاي اين مناطق جهت كشت سويا ضعيف ارزيابي شدند.

Optimum use of lands requires precise assessment of agro-ecological resources. The present study was aimed to suitable areas zoning of soybean cropping in Qaresoo basin of Golestan province by Geographical Information System (GIS) and Analytical Hierarchy Process (AHP). In this study, environmental components included: minimum, average, and maximum temperatures, precipitation, slope, direction of the tilt, elevation and soil EC. Ecological requirements of soybean were identified from scientific resources and used to determine suitable areas for cropping. Then maps of these variables was prepared and classified. The Analytical Hierarchy Process (AHP) was used to determine the weight of criteria. Finally, the maps were integrated and overlaid in GIS media and afterward the zoning of soybean was done. The results indicated that about 50543 hectares (93%) of the agricultural areas and 12% of total area of the basin had a high fitness for soybean cultivation. Lower elevation and lower slopes and south aspects, suitable temperature and also the desirable electrical conductivity were the reasons make these regions suitable for this zone. About 71571 hectares (20%) of the the Qaresoo basin and 11.4% of the agricultural areas were classified as poor lands for cultivation of soybean due to high salinity level.