مطالعه تطبيقي الگوي سفرهاي دانش‌آموزي به شيوه پياده‌روي در مناطق شهر مشهد

A comparative study of studentsʹʹ walking trips patterns among Mashhad districts

در سال هاي اخير از تعداد دانش‌آموزاني كه سفرهاي خود به مدرسه را به روش پياده‌روي و دوچرخه‌سواري انجام مي‌دهند، كاسته شده، در حاليكه استفاده از روش‌هاي فوق مزاياي مهمي براي دانش‌آموزان و سلامت كل اجتماع دارد. ادامه اين روند ضمن ايجاد مشكلاتي در حوزه‌هاي اجتماعي، باعث افزايش تردد وسايل نقليه شخصي به خصوص در ساعات اوج صبح بوده و برخلاف معيارهاي پايداري شهر است. مبناي نظري تحقيق حاضر، نظريه رشد هوشمند شهري است. فرضيه تحقيق اين است كه با كاهش مسافت خانه تا مدرسه، افزايش تراكم جمعيتي در سطح منطقه و كاهش سطح برخورداري مناطق شهري، نسبت دانش‌آموزاني كه در سفرهاي آموزشي خود شيوه پياده‌روي يا دوچرخه‌سواري را انتخاب مي‌كنند، افزايش مي‌يابد. دراين پژوهش روش تحقيق توصيفي- تحليلي مورد استفاده قرار گرفته است. براي گردآوري اطلاعات اسنادي، با استفاده از روش هاي كتابخانه‌اي از اطلاعات موجود در شهرداري مشهد، سازمان حمل و نقل و ترافيك مشهد، سازمان آموزش و پرورش خراسان رضوي، وزارت راه و شهرسازي و ساير نهادهاي دخيل استفاده شده و همچنين مطالعات ميداني با استفاده از پرسشنامه جهت تكميل اطلاعات موجود و تشكيل و تصحيح لايه هاي اطلاعاتي انجام شده است. جهت تحليل جغرافيايي نتايج بدست آمده نيز از نرم افزار GIS استفاده شده است. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد به طور كلي در مناطق شمال، شمال شرق و شرق مشهد (مناطق محروم) تمايل استفاده از شيوه پياده‌روي براي انجام سفرهاي دانش‌آموزي بيشتر از نواحي مركزي و غربي شهر (مناطق برخوردار) مي‌باشد. همچنين در مناطق محروم شهر، طول متوسط مسافت پياده‌روي دانش‌آموزان بيشتر از نواحي برخوردار است. در پايان راهكارهايي براي افزايش سفرهاي دانش‌آموزي به شيوه پياده‌روي و دوچرخه‌سواري ارايه شده است.

Throughout the recent years, the number of students who walk or ride a bicycle for reaching to their schools has been reduced. While application of the mentioned methods is considerabily useful for the health of the students and the socity, continue of this trend, in addition to making the problems in social domain, would lead to increase of the traffic problems arisen from the personal vehicles traffic especially at the peak hours in the morning which is recognized in conterary to the sustainability criteria. The theoretical basis of the presented research is the theory of smart urban growth. Research hypothesis expresses that reduction of the distance from home to school, increasing the population density in the urban areas and reducing inclusion of urban areas, would result in increase of the ratio of students taking a walk or biking as a means to catch to their schools. The research was done by a descriptive - analytical method. In order to collect the documentary data via the library methods, the data from Mashhad municipality, transportation and traffic department of Mashhad, education organization of Khorasan Razavi, ministry of urban development and the other agencies were used; also the field studies were conducted by application of the questionnaires to complete and correct information and the data layers. Also, GIS software was employed for gheographical analysis. The results indicate that, in comparison with the richer central and weastern areas of Mashhad city, there is more tendency to walk to school in north, east north and east areas of the city (the deprived areas). Moreover, in the deprived areas of the city, the average length of distance that students take by walk is higher than the distance walked by the students in the richer areas. At the end, in order to increase the studentsʹ walking and cycling trips, some recommendation based on research results are presented.