بازپژوهي امكان و روايي انتشار اكاذيب از ديدگاه فقه اماميه

A Reconsideration of the Possibility and Permissibility of Propagating Lies according to Imamiah Jurisprudence

امروزه انتشار اكاذيب در رسانه‌‌‌ به‌عنوان نهاد اصلي نمايشگر مواضع ديني حكومت اسلامي از حالت ساده گذشته، فراتر رفته و صرفاً با مراجعه به آنچه در كتب فقهي در زمينه كذب و دروغ‌گويي و يا حتي مفاهيم ضاله مطرح گرديده كه ناظر به فضاي ارتباطات فردي و شخصي است، نمي‌‌‌توان به تبيين حكم شرعي و تحليل فقهي همه‌جانبه اين مسيله به‌خصوص در فضاي رسانه‌‌‌هاي گروهي، نايل شد. مقاله حاضر در پاسخ به چالش‌‌‌هايي كه در باب ترويج اكاذيب به‌عنوان يكي از مصاديق مضلّات محرّمه در حوزه رسانه وجود دارد، در پي اثبات فرضياتي است كه عبارت‌اند از: الف. نشر اكاذيب از طريق رسانه‌‌‌هاي خبري و در سطح عمومي فقط در صورت ضرورت و اضطرار رواست و براي ايجاد اصلاح بين گروه‌‌‌ها و احزاب و... يا مصالح مسلمين يا فريفتن دشمن در فرض تشويش اذهان شهروندان حكومت اسلامي روا نيست. ب. تمامي توليدات رسانه‌‌‌ -چه در قالب خبر چه در غيرقالب خبر- مي‌‌‌توانند ظرف نشر اكاذيب باشند. ج. انتشار اخبار مشكوك در برخي موارد رواست. د. در برخي موارد مبالغه و بزرگ‌نمايي رسانه‌‌‌ها نشر اكاذيب به حساب نمي‌آيد.

Today, the act of propagating lies in the media as the major institution of displaying the Islamic Government positions has surpassed its previous simple character. Therefore, by a mere reference to jurisprudential texts that deal with issues concerning personal interactions by discussing the above problem and even heretical concepts, we cannot reach a definition of the pertinent religious rules and a comprehensive jurisprudential analysis especially in the field of the media. This article intends to respond to challenging areas in regard to propagating lies as one manifestation of forbidden acts in the field of media and tries to prove some hypotheses: 1- Propagating lies through news media and in public domain is permitted exclusively in compelling circumstances and is not permitted for solving groupsʹ and partiesʹ relations, or for Muslimsʹ interests, or deceiving the enemies provided it confuses the public mind. 2- All media production whether news or non-news could be bearers of lies. 3- Spreading dubious news is permitted in some cases. 4- Some exaggerations in media should not be confused with propagating lies.