سازه هاي هنري عاشق و معشوق در دو اثر نظامي

Figures of Speech for the Lover and the Beloved in the Two Works of Nizami

منظومه هاي غنايي ازسازه هاي هنري، بهره ي زيادي مي برند از جمله ي اين سازه ها، به كارگيري تشبيه و استعاره براي برجسته تر نشان دادن جلوه ي عاشق و معشوق است. نظامي گنجه اي در دو منظومه ي "خسرو و شيرين"و "ليلي و مجنون" از كلماتي مانند ماه، سرو، باغ، خورشيد، پروانه، شمع و... براي توصيف تصوير عاشق و معشوق استفاده كرده است. دراين ميان بسامد ابياتي كه به ماه، سرو، گل و پري اختصاص يافته بالاست. اين تحقيق با روش كتابخانه اي به توصيف سازه هاي هنري تصويري عاشق و معشوق در دو مثنوي ياد شده مي پردازد. پرداختن به اين تصاوير در دو اثر نشان مي دهد كه نظامي بدون توجه به محل زندگي و محيط جغرافيايي و طبيعي عاشق و معشوق واژه هاي يكساني را براي تصوير سازي هاي مورد نظر خود در دو اثر بكار برده است و اكثر اين سازه هاي هنري مشترك هستند ولي نگاه نظامي به عشق در دواثر مذكور كاملا" متفاوت است. در خسرو و شيرين، عشق زميني و تداوم عشق پس از وصال تا سرحدّ جانفشاني و ايثار استمرار مي يابد و در ليلي و مجنون عشق پاك آسماني كه از ويژگي هاي آن فراق، جدايي، حرمان، گريز از بهره ي تن و در نهايت مرگ عاشق و معشوق است، ديده مي شود.

Lyric poetry takes abundant advantage of figures of speech. Among these figures are simile and metaphor which magnify the glory of the "Lover and beloved". In the two books "Khosro and Shirin" and "Leili and Majnun" by Nizami, words like moon, cedar tree, sun, butterfly, candle, etc. are used to refer to the lover and the beloved. Those verses which use the images of moon, cedar tree, flower, and fairies are more frequent. Based on a library-research methodology, the present study examines the images used for lover and beloved in "Khosro and Shirin" and "Leili and Majnun" to indicates that, regardless of the environmental or geographical factors concerning the lovers, identical terms are used as images for them. Although the images are the same, Nizami’s view of love is different in the two books. In "Khosro and Shirin" there is an earthly love which is ever-lasting and leads to self-sacrifice after the union. In "Leili and Majnun" love is heavenly and pure including absence, separation, and despair, and leads to the death of the lovers.