حمايت بدون تشريفات از حقوق ادبي و هنري؛ مطالعه تطبيقي در حقوق فرانسه، ايران و فقه اماميه

The Protection of Literary and Artistic Rights without Formalities; A Comparative Study in French, Iranian and Shiite Laws

مالكيت ادبي و هنري حقي است كه آفريننده اثر بر تراوشات ذهني و فكري خويش دارد. در نظام حقوقي فرانسه از آثار اصيل ادبي و هنري به صِرف خلق اثر و تجلي خارجي آن، حمايت مي‌گردد و نه تنها شكل تبلور اثر بي‌اهميت است، بلكه هيچ‌گونه تشريفاتي نيز براي حمايت از اثر لازم نيست. در مواردي نيز كه از ثبت و توديع نسخه يا نسخي از اثر سخن به ميان آمده، براي آن نقش اثباتي در نظر گرفته شده است. اين در حالي است كه در نظام حقوقي ايران علاوه بر خلق و تجلي خارجي اثر ادبي و هنري، حمايت از اثر بسته به مورد، منوط به تشريفاتي هم‌چون انتشار براي نخستين‌بار در ايران و درج علايم مخصوص مي‌باشد. درخصوص نرم‌افزارهاي رايانه‌اي نيز حمايت قضايي از اثر منوط به اخذ تاييديه فني گرديده است. توجه به مباني فقهي مسيله به‌ويژه بناي عقلا و عموم ادله‌اي كه دلالت بر لزوم احترام و حمايت از اموال و مالكيت‌ها مي‌نمايد و نيز توجه به برخي آثار نامطلوب وابسته نمودن حمايت از آثار ادبي و هنري به رعايت تشريفات، حمايت بدون تشريفات از آثار مزبور را ايجاب مي‌نمايد. البته شناسايي نقش اثباتي براي تشريفات مزبور مي‌تواند مفيد باشد.

Literary and artistic property is the right of the author to his/her mental creatorships. In French legal system the genuine literary and aritsitic works are subject to protection solely due to their creation and manifestation, and not only is the form of manifestation unimportant but also no formality is required for protection of the work. Also, in some cases when the registration and deposit of a copy or copies of the work are under consideration, it has been regarded just for the burden of proof. However, in Iranian legal system besides the exterior manifestation of the literary and artistic work, the protection of such work respectively depends on some formalities such as its being first published in Iran or bearing some special signs. Also, with respect to computer softwares, the judicial protection of the work requires the achievement of technical confirmation. The attention to the jurisprudential basics of the subject especially the common sense and the generality of the provisions that require the protection of the properties and a consideration of undesirable effects of tying the protection to formalities point out the necessity of protection without formalities. However, the recognition of a role for the formalities in determination of burden of proof may be beneficial.