مباني معرفت‏ شناختي كمال نهايي انسان از ديدگاه آيت‏ اللّه مصباح

The Epistemological Bases of Human’s Ultimate Perfection in Ayatollah Mesbah’s View

با اينكه در مطلوبيت كمال اختلافي نيست، درباره خود مفهوم كمال، چه در عمل و چه در نظر اختلاف وجود دارد. ريشه بيشتر اين اختلافات، مباني بحث كمال نهايي انسان است؛ تا آنجا كه اختلاف در مباني كمال نهايي، به ايجاد مكاتب مختلف اخلاقي انجاميده است. يكي از مهم‏ترين اين مباني، مباني معرفت‏شناختي است. در اين مقاله به بحث درباره مباني معرفت‏شناختي كمال از ديدگاه آيت‏اللّه مصباح مي‏پردازيم كه بر اساس آن، معرفت امري ممكن بلكه متحقق است و مي‏توان آن را با تبييني يقين‏آور اثبات كرد. به علاوه، ابزار معرفت منحصر به عقل و حس نيست، بلكه وحي و شهود نيز جزو ابزارهاي اصلي معرفت‏هاي بشري‏اند. همچنين بر اساس ديدگاه ايشان ميان فعل و هدف اخلاق رابطه‏اي ضروري (ضرورت بالقياس) برقرار است.

Although there is no disagreement on the desirability of perfection, there are disagreements – both in practice and in theory – as to the notion of perfection itself. Most of these disagreements are rooted in the bases of discussion on human’s ultimate perfection. This disagreement on bases of ultimate perfection has led to the emergence of various ethical schools. Among the most important of these bases are the epistemological bases. In the present article, we deal with the discussion on epistemological bases of perfection in Ayatollah Mesbah’s view based on which knowledge is a possible and even a realized affair and can be proved with a certain explanation. Besides, the devices for knowledge are not restricted to reason and senses; rather, revelation and intuition are among the main devices of human knowledge. In addition, according to Ayatollah Mesbah’s view, there is a necessary relationship between action and the goal of morality.